Το διάβασμα ενός βιβλίου έχει πάντα τη δύναμη να βάλει τον άνθρωπο να σκεφτεί. Να αλλάξει τον αναγνώστη. Αγγίζει τις καρδιές, φωτίζει το σκότος τής ψυχής μας. Ο ρόλος τού συγγραφέα είναι πολύτιμος.
Ο Φίλιππος Μανδηλαράς είναι ένας τεχνίτης συγγραφέας, που δημιουργεί πάντα χαρακτήρες καθαρούς και πολυσύνθετους ταυτόχρονα. Έχει το χάρισμα του γνήσιου δημιουργού, που μπορεί μέσα από τον φόβο, τον πόνο, τα συναισθήματα, που στον ίδιο είναι πάντα παρόντα, να σε παρασύρει με τη γραφή του να συμμετάσχεις στον κόσμο του. Είναι αθόρυβος και αξιοπρεπής.
Συνεπής στην αξιοπρέπειά του. Ανεπιτήδευτος και σεμνός. Μελετά, πειραματίζεται, ερευνά, καινοτομεί. Αφουγκράζεται την αγωνιώδη φωνή τού παρόντος και ανεβάζει τον πήχη ψηλότερα, ώστε κάθε φορά να κάνει το έργο του δυσκολότερο!
H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Τι είναι αυτό που σας ελκύει στον κόσμο των εφήβων και των παιδιών, κύριε Μανδηλαρά;
Η ειλικρίνεια, η αθωότητα, ο ενθουσιασμός κι η δίψα τους για ζωή.
Πείτε μας τρία πράγματα που σας θυμώνουν και τρία που θα θέλατε οπωσδήποτε να αλλάξετε στην εποχή μας.
Με θυμώνει η ημιμάθεια και η αναλγησία. Αποτελέσματα αυτών είναι η έλλειψη σεβασμού στον πλησίον, η έλλειψη ορίων –η ανελευθερία, τελικά. Κι επειδή η ημιμάθεια (αλλά και η αναλγησία) είναι αποτέλεσμα της παιδείας και της στρεβλωμένης ιδέας που έχουμε γι’ αυτήν, το πρώτο που θα φρόντιζα ν’ αλλάξω είναι η παιδεία προς ένα σύστημα που θα παρείχε γενικότερη παιδεία με έμφαση στη συναισθηματική νοημοσύνη – αυτή που οδηγεί (μεταξύ άλλων) στην κριτική σκέψη και στην αυτογνωσία, γνωρίσματα που, δυστυχώς, μας λείπουν τα τελευταία χρόνια…
Μιλήστε μας λίγο για σας, για τα ενδιαφέροντα σας, για το τι κάνετε στον ελεύθερο χρόνο σας.
Μ’ αρέσει να διαβάζω, να ασχολούμαι με τη γη και με τη θάλασσα, να κάνω μεγάλες βόλτες με το ποδήλατο και να παίζω με τον γιο μου.
Είστε από τα πλέον επιτυχημένα και αγαπημένα πρόσωπα στον χώρο των γραμμάτων. Η επιτυχία σας ενοχλεί;
Εάν και εφόσον ζούμε ακόμη σ’ έναν τόπο όπου ο γείτονας δεν χαίρεται με την επιτυχία τού γείτονά του αλλά ζηλεύει, τότε υποθέτω ότι ναι, η επιτυχία μπορεί να ενοχλεί. Θέλω να πιστεύω όμως ότι δεν ζούμε πια σ’ ένα τέτοιο τόπο κι ότι αυτή η νοοτροπία έχει πεθάνει μαζί με γενιές πανομοιότυπων ανθρώπων «μετρίου αναστήματος».
Τι θέλετε να εκτιμούν περισσότερο σ’ ένα βιβλίο σας οι αναγνώστες;
Την ειλικρίνεια του συγγραφέα.
Οι ήρωες των παιδικών βιβλίων σάς ταλαιπωρούν;
Δεν θα έλεγα ότι με ταλαιπωρούν αλλά ότι με ξαφνιάζουν πολλές φορές με τη συμπεριφορά τους, ειδικά όταν φτάνουν στο σημείο να αυτονομούνται και να μην μπορώ να τους ελέγχω όπως θα ήθελα. Αυτό όμως είναι ένα από τα «μαγικά» και αναζωογονητικά απρόοπτα της δημιουργίας που τελικά είναι καλοδεχούμενα.
Οικογένεια ή φίλοι; Και γιατί;
Εξαρτάται από την περίοδο της ζωής μας, κυρία Δούλη. Ως βρέφη έχουμε ανάγκη μόνο την οικογένειά μας, ενώ μεγαλώνοντας (και κοινωνικοποιούμενοι) διαπιστώνουμε ότι έχουμε όλο και μεγαλύτερη την ανάγκη των φίλων κι ότι η οικογένεια λειτουργεί ως λιμάνι. Στην εφηβεία νιώθουμε ότι πρέπει να φύγουμε από αυτό το λιμάνι για να γνωρίσουμε τον κόσμο, οπότε τότε οι φίλοι είναι το παν. Αργότερα τα πράγματα αλλάζουν πάλι και έχω την εντύπωση ότι στην πορεία μας σχηματίζουμε έναν τέλειο κύκλο. Ένας από τους λόγους που με ενδιαφέρει τόσο πολύ συγγραφικά η περίοδος της εφηβείας, είναι διότι πρόκειται για την περίοδο των ισχυρών συγκρούσεων μεταξύ οικογένειας (που αντιπροσωπεύει το παρελθόν και αυτό που δεν θέλει ο έφηβος να είναι) και φίλων (που αντιπροσωπεύουν το μέλλον κι αυτό που θα ήθελε να είναι) που τελικά καθορίζουν τη μετέπειτα ζωή μας.
Υπάρχει κάποιο τίμημα που πληρώνεις, παίρνοντας την απόφαση να αφοσιωθείς στο γράψιμο;
Όχι, δεν έχω νιώσει ότι έχει χρειαστεί να πληρώσω κάποιον τίμημα. Αντίθετα, έχω λάβει πάρα πολλή αγάπη από τους αναγνώστες.
Σε ποιο βαθμό η ενασχόληση με τη λογοτεχνία είναι απόλαυση και σε ποιο βάσανο;
Ακόμα και στις στιγμές που θα έλεγες ότι είναι βάσανο, και πάλι απόλαυση είναι. Ένοχη απόλαυση ίσως, αλλά σίγουρα απόλαυση, όπως αποδεικνύεται στο τέλος.
Συνδέεστε συναισθηματικά με τους ήρωες που πλάθετε;
Όχι με όλους, αλλά πάντοτε μ’ αυτούς των μυθιστορημάτων, που απευθύνονται σε μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους. Κι όταν φτάνει η ώρα τού αποχωρισμού (όταν δηλαδή αισθάνομαι ότι ένα βιβλίο φτάνει στο τέλος του), δυσκολεύομαι πάρα πολύ.
Ποιο είναι για σας το μεγαλύτερο κακό στην ανθρωπότητα;
Η πλεονεξία θα σας πω σήμερα, αλλά αύριο θα σας έλεγα κάτι άλλο. Έχω στο μυαλό μου πολλά «κακά», που συνδυάζονται όμως με τη φύση τού ανθρώπου, άρα δεν χαρακτηρίζονται κατ’ ανάγκη αρνητικά. Τα ίδια χαρακτηριστικά μπορούν να λειτουργήσουν θετικά στην εξέλιξη του είδους και της σχέσης του με το περιβάλλον.
Ξεχωρίζετε κάποιους ανθρώπους που λίγο ή πολύ σάς χάραξαν την πορεία, κύριε Μανδηλαρά;
Αν μιλάμε γι’ ανθρώπους που υπήρξαν πρότυπα ή έμπνευση για μένα, είναι αρκετοί, και τους περισσότερους απ’ αυτούς δεν τους γνωρίζω καν. Από τον χώρο τής ελληνικής παιδικής (και όχι μόνο) λογοτεχνίας, θα αναφέρω τον Παντελή Καλιότσο, που αποτελεί έμπνευση για μένα, τόσο με το έργο του όσο και με τη στάση του στη ζωή.
Διαθέτει δύναμη ο συγγραφέας και το βιβλίο κατά τη γνώμη σας;
Αναμφισβήτητα. Ειδικά στις ηλικίες των παιδιών και των εφήβων, πιστεύω ότι είναι σε θέση αν όχι να διαμορφώσει συνειδήσεις, τουλάχιστον να συμβάλλει σε αυτό. Γι’ αυτό άλλωστε και τα «ενοχλητικά» βιβλία εξακολουθούν να καίγονται σε απολυταρχικά καθεστώτα.
Σε ποια κατάσταση είναι σήμερα η παιδική και η εφηβική λογοτεχνία;
Σε εξαιρετική κατάσταση παγκοσμίως, αν και λείπουν αυτή την εποχή οι μεγάλοι συγγραφείς που θα της δώσουν μια νέα ώθηση, και κυριαρχούν οι κατασκευασμένοι κόσμοι των εκδοτών. Αν μιλήσουμε για την κατάσταση στη χώρα μας, θα έλεγα ότι είμαστε σε καλό δρόμο, μόνο που νιώθω ότι ήρθε πια η ώρα να αποτινάξουμε τον κοινωνικό συντηρητισμό μας, καθώς και τον ομφάλιο λώρο που ενώνει την παιδική-εφηβική λογοτεχνία με το εκπαιδευτικό σύστημα, και να ανοιχτούμε σε νέους τρόπους, νέα θέματα με πιο δυναμικές οπτικές. Αλλιώς, πολύ φοβάμαι ότι θα τους χάσουμε τους αναγνώστες μας. Αυτή η διαδικασία που περιγράφω έχει ήδη ξεκινήσει στα εικονογραφημένα βιβλία (με τη βοήθεια των πολύ καλών εικονογράφων που διαθέτουμε), αλλά δεν έχει φτάσει ακόμα στις ονομαζόμενες «μεσαίες» ηλικίες (8-12 ετών) και στους εφήβους, εκτός εξαιρέσεων.
Πιστεύετε πως η σημερινή γενιά τής οικονομικής κρίσης, είναι πνευματικά φτωχότερη από άλλες γενιές;
Επειδή προτιμώ να βλέπω τη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων, η σημερινή γενιά πιστεύω ότι είναι πνευματικά εναργέστερη, κάτι που με κάνει να ελπίζω ότι θα είναι πολύ πιο δημιουργική από εμάς.
Γράφετε ακολουθώντας συγκεκριμένο «τελετουργικό» ή είναι κάτι που δεν το καταπιέζετε κι έρχεται σε δικό του χώρο και χρόνο;
Γράφω μόνο όταν νιώθω την ανάγκη. Και τότε δεν υπάρχει κανένα απολύτως τελετουργικό. Λίγη ησυχία θέλω μόνο.
Μετά τα τρία βιβλία σας «Ζωή σαν ασανσέρ», «Κάπου ν’ ανήκεις» και «Ύαινες», τα οποία αποτελούν και μια άτυπη τριλογία, τι να περιμένουμε κύριε Μανδηλαρά;
Για την ώρα βρίσκομαι με δύο ανοιχτά συγγραφικά «μέτωπα», κυρία Δούλη. Το ένα είναι ένα μυθιστόρημα για παιδιά από 8 ετών και το άλλο για εφήβους. Το πρώτο σκέφτομαι να είναι ρεαλιστικό –μια αποτύπωση του σήμερα όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, ενώ το δεύτερο σκέφτομαι να έχει μια ελαφριά υπερβατική χροιά, δίχως να απαγκιστρώνεται όμως από τη ζωή που ζει ένας σημερινός έφηβος.
ΤΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΡΑΦΕΑ
Ο Φίλιππος Μανδηλαράς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965. Μετά από φιλολογικές και κοινωνικές σπουδές σε Αθήνα και Παρίσι, επέστρεψε στην Αθήνα ως προσωρινώς μόνιμος κάτοικός της, μέχρι που τελικά κατάφερε να αποδράσει για τη Χίο όπου ζει τα τελευταία πέντε χρόνια.
Με το παιδικό κι εφηβικό βιβλίο ασχολείται περίπου δεκαπέντε χρόνια, είτε ως συγγραφέας, είτε ως μεταφραστής, επιμελητής και αναγνώστης. Έχει γράψει δεκάδες τίτλους κάθε είδους για παιδιά κάθε ηλικίας, καθώς και μυθιστορήματα για έφηβους και νέους. Παράλληλα, έχει διαμορφώσει μια μέθοδο Δημιουργικής Γραφής για παιδιά Δημοτικού, την οποία και εφαρμόζει σε σχετικά εργαστήρια, σεμινάρια αλλά και στις επισκέψεις του στα Δημοτικά σχολεία.
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Τα Μετέωρα” στις 11 Ιανουαρίου 2013.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
