Το πιο σημαντικό για έναν συγγραφέα είναι να δημιουργήσει συναισθήματα στους αναγνώστες του κι ας είναι διαφορετικά από τα δικά του. Κι αυτό ακριβώς συμβαίνει με τη γραφή της Ανθής Λεούση και του Ανδρέα Σπύρου.
Διαβάζοντας τα βιβλία τους, έχεις την αίσθηση ότι μέσα σου ενεργοποιούνται άπειρα συναισθήματα, διότι η δύναμη της γραφής τους είναι η ενεργοποίηση της φαντασίας του αναγνώστη.
Η παρουσία τους είναι σεμνή και η γραφή τους ουσιαστική και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Με την πένα τους σου δημιουργούν αμέσως μια ζεστή οικειότητα, που σε προτρέπει να ρουφήξεις την κάθε συλλαβή και λέξη τους.
Αποφεύγουν συστηματικά την πρόκληση της ευκολίας και δημιουργούν με γνώμονα την ενσυναίσθησή τους.
Με τις ιστορίες τους προσδίδουν μια άλλη διάσταση στην πραγματικότητα, που κάθε φορά συγκινεί το αναγνωστικό κοινό τους.
Μας λένε ότι η παιδική λογοτεχνία κάποτε ήταν πολύ σοβαρή υπόθεση, διότι άνοιγε έναν ολόκληρο κόσμο στον νέο άνθρωπο.
Με αυτή μεγαλώσαμε οι περισσότεροι και γνωρίσαμε την περιπέτεια και τη φαντασία, τη συμπόνια και την ελευθερία.
Σήμερα όμως πιστεύουν ότι ο κόσμος ανοίγεται -και εν τέλει κλείνεται- από πάρα πολύ νωρίς με μύρια τεχνικά μέσα, και η παιδική λογοτεχνία άλλοτε είναι απλώς μια εμπορική υπόθεση και άλλοτε μια νέου τύπου ξηρή χρηστομάθεια της μόδας.
Άλλωστε, η αφετηρία και η βάση της λογοτεχνίας, όπως και κάθε μορφή Τέχνης, είναι η ποιητικότητα και η μαγεία.
Και η μαγεία ενός βιβλίου, όπως αυτή του «Ιστορίες από τον Πολύβιο…», με τα ενδιαφέροντα ιστορικά γεγονότα, μπορεί και σε ταξιδεύει δίχως όρια.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Κέδρος» το βιβλίο σας με τίτλο «Ιστορίες από τον Πολύβιο για μικρούς και μεγάλους. Βιβλίο πρώτο: Ελληνικός και ρωμαϊκός κόσμος τρίτος αιώνας π. Χ.». Μία πολύ ενδιαφέρουσα πνευματική δουλειά, μια ιστορία που πήρε σάρκα και οστά και έγινε ιστορία για παιδιά. Ποια είναι τα συναισθήματά σας;
Η ιδέα να διασκευάσουμε για παιδιά το έργο του Πολύβιου ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια. Η πραγμάτωσή της πέρασε μέσα από διάφορες δοκιμές και αλλαγές, λόγω του πλάτους και της περιπλοκότητας αυτής της ιστορικής αφήγησης. Χαιρόμαστε λοιπόν που η ιδέα αυτή πήρε μια ολοκληρωμένη μορφή και ως κείμενο, αλλά και ως εικόνα μέσα από τη δουλειά της Έλλης Σπάνια, καθώς επίσης και για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε ο εκδοτικός οίκος ΚΕΔΡΟΣ με την έκδοση του βιβλίου μας.
Το βιβλίο σας παραδίδει μαθήματα ιστορίας, γεωγραφίας αλλά συνάμα ο αναγνώστης αποκτά γνώσεις Παγκόσμιας ιστορίας. Θέλετε να μας αποκαλύψετε ποια ήταν η πηγή έμπνευσης αυτής της ιστορίας;
Για να κινήσεις στους μαθητές σου το ενδιαφέρον για γεγονότα του παρελθόντος, είναι απαραίτητο το ζωντάνεμα της διδασκαλίας. Πώς επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο; Πώς γίνεται συναρπαστική η διδασκαλία της ιστορίας; Με την αναδρομή σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, σε ιστορικά ανέκδοτα, σε τόπους και σε πόλεις, σε ό,τι με λίγα λόγια έχει έναν άμεσο και πρωτογενή χαρακτήρα. Από μόνη της λοιπόν η ιδέα της διασκευής για παιδιά ενός μεγάλου πρωτότυπου ιστορικού έργου ήταν ισχυρό κίνητρο για μας.
Ποιό είναι κατά τη γνώμη σας το στοιχείο εκείνο, που θα κάνει το συγκεκριμένο βιβλίο να το αγαπήσουν τα παιδιά;
Πρώτα απ’ όλα, κυρία Δούλη, το ίδιο το αντικείμενο, τα γεγονότα και η δράση των ιστορικών προσώπων, η βαθιά γνώση των ανθρωπίνων και η περιγραφική δύναμη του Πολύβιου. Δεύτερον, το εύρος και το ενδιαφέρον των όσων εξιστορούνται. Και τρίτον, ελπίζουμε, η ζωντανή και δραματοποιημένη μορφή, με την οποία προσπαθήσαμε να αποδώσουμε μέσα από αυτοτελείς ιστορίες ένα σύνθετο ιστορικό αφήγημα.
Το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 9 ετών και τα κύρια συστατικά του είναι το μυστήριο, η αγωνία, η περιπέτεια, οι ανατροπές, οι γνώσεις, που πηγάζουν από ένα ιστορικό γεγονός ακόμη και από ένα τυχαίο περιστατικό σ’ ένα ταξίδι του Πολύβιου. Τι θέλετε να δώσετε στα παιδιά ως εφόδιο μέσα από τη συγκεκριμένη ιστορία;
Ο Πλάτων στον μύθο του Θευθ λέει ότι η γραφή θα υπονομεύσει τη γνώση ως προσωπικό κτήμα του ανθρώπου, ως κατόρθωμα και περιουσία της μνήμης του. Σε εποχές κατά τις οποίες οι άνθρωποι κρατούν συνεχώς ένα κινητό τηλέφωνο στο χέρι για να βρουν έναν τόπο ή να μάθουν ένα γεγονός, και η γνώση εμφανίζεται ως πάρεργο της τεχνολογίας και η άγνοια ως κατόρθωμα, την άγνοια της γεωγραφίας και της ιστορίας τη βλέπεις χειροπιαστή όχι σε μαθητές δημοτικού και γυμνασίου μόνον, αλλά ακόμη και σε φοιτητές των ανθρωπιστικών επιστημών. Οι χάρτες λοιπόν και τα γεγονότα μιας σημαντικής περιόδου της παγκόσμιας ιστορίας θα ήταν ένα πρώτο εφόδιο για τα παιδιά. Πέρα από αυτό, υπάρχει και κάτι βαθύτερο να μάθουν: Τα κίνητρα των ανθρώπινων πράξεων. Τη θέληση και τη φιλοδοξία τους. Την απληστία και την αγριότητά τους ή τη σύνεση και την ευγένειά τους. Τη σχέση τους με τη νίκη και την ήττα.
Με ποιο κριτήριο επιλέξατε το θέμα του βιβλίου σας;
Η περίοδος των Ελληνιστικών χρόνων και της παρακμής των ελληνιστικών βασιλείων και των ελληνικών πόλεων-κρατών σπανίως διδάσκεται στα σχολεία. Η διδασκαλία σταματά συνήθως στον Πελοποννησιακό πόλεμο, το πολύ-πολύ φτάνει μέχρι τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η εποχή όμως που εξιστορεί ο Πολύβιος –παρακμή της Ελλάδας και άνοδος της Ρώμης- έχει μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, είναι διδακτική και είναι σχεδόν άγνωστη.
Είναι μεγάλη η ευθύνη για κάποιον που αποφασίζει να γράψει βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά;
Τα παιδιά είναι αθώοι αναγνώστες και ως εκ τούτου πρέπει να σκεφτείς καλά τι θα πεις στην ώρα του και τι θα αφήσεις για την ώρα του.
Τι χρειάζεται να διαθέτει ένα βιβλίο που απευθύνεται στα παιδιά, για να ψυχαγωγεί, να ακονίζει τη σκέψη και τη φαντασία, αλλά και να θέτει προβληματισμούς;
Ό,τι κι ένα βιβλίο που απευθύνεται στους μεγάλους: μορφή και περιεχόμενο.
Πώς νιώθετε που μέσω ενός βιβλίου απλώνετε το χέρι σας στα μικρά παιδιά, για να ξεναγηθούν σ’ έναν ιστορικά παραμυθένιο κόσμο, αλλά και για να τους περάσετε ενδιαφέροντα μηνύματα παγκόσμιας ιστορίας και γεωγραφίας;
Το εξωτικό στοιχείο στον Πολύβιο είναι έντονο, και αυτό νομίζουμε πως τον καθιστά ακόμη πιο ενδιαφέροντα για τα παιδιά.
Η παιδική λογοτεχνία πιστεύετε ότι ωριμάζει την πνευματική κατάσταση των παιδιών και προάγει τη συναισθηματική καλλιέργειά τους;
Η παιδική λογοτεχνία κάποτε ήταν πολύ σοβαρή υπόθεση, διότι άνοιγε έναν ολόκληρο κόσμο στον νέο άνθρωπο. Με αυτή μεγαλώσαμε και γνωρίσαμε την περιπέτεια και τη φαντασία, τη συμπόνια και την ελευθερία. Σήμερα ο κόσμος ανοίγεται -και εν τέλει κλείνεται- από πάρα πολύ νωρίς με μύρια τεχνικά μέσα, και η παιδική λογοτεχνία άλλοτε είναι απλώς μια εμπορική υπόθεση και άλλοτε μια νέου τύπου ξηρή χρηστομάθεια της μόδας.
Έχετε εργαστεί και οι δύο ως εκπαιδευτικοί. Θέλετε να μας μιλήσετε για τους δικούς σας δασκάλους και τι είναι αυτό που κρατήσατε ως παρακαταθήκη από τη διδασκαλία τους;
Οι καλύτεροι δάσκαλοι είναι αυτοί που εκτιμούν και αγαπιύν στ’ αλήθεια τη δουλειά τους. Άλλος κανόνας δεν υπάρχει.
Μια που ο Απρίλιος, είναι ο μήνας που γιορτάζει το βιβλίο (2 Απριλίου, το παιδικό, 23 Απριλίου το βιβλίο γενικά), θέλετε να διαδώσετε στους μικρούς αλλά και στους μεγαλύτερους αναγνώστες κάποιο μήνυμα;
Μακάρι να μην ξεχάσουν οι άνθρωποι αυτή την πολύτιμη συνήθεια: μόνοι, με ανοιχτό ένα βιβλίο στα χέρια τους.
ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥΣ
Η Ανθή Λεούση έχει διδάξει Αρχαία και Νέα Ελληνικά, Λατινικά και Ιστορία σε φροντιστήρια, Λύκεια και Γυμνάσια στο Κιλκίς, τη Νίσυρο, τη Θεσσαλονίκη, την Τήνο και την Αίγινα˙ τέλος, για πολλά χρόνια στην Εύβοια, στο 7ο Γυμνάσιο Χαλκίδας, όπου μαζί με τους μαθητές της έφτιαξε το βιβλίο «Ο ύμνος μου σε πινακίδα χαραγμένος στεγνώνει», με στίχους γραμμένους στη Γραμμική γραφή Β, καθώς και το βιβλίο «Ξέρεις τη φύση των ανθρώπινων πραγμάτων;» – Ανθολόγιο ευβουλίας, με αποσπάσματα από τις τραγωδίες του Ευριπίδη (Ίνδικτος). Ασχολήθηκε με τη μετάφραση και έγραψε τα ποιήματα: «Το φως της ημέρας» (Συνέχεια), «Μικρά βασίλεια» (Ίνδικτος), «Λάζαρος» (Μελάνι), «Η θάλασσα της Μάνικας» (Το Ροδακιό).
Ο Ανδρέας Σπύρου έχει εργαστεί ως Καθηγητής φιλόλογος σε φροντιστήρια, καθώς και σε δημόσια Γυμνάσια και Λύκεια στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό. Το 2008 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο του «Το ελληνικό σχολείο μετά είκοσι έτη – Η μαρμαρωμένη πρόοδος και τα παιδιά της». Έχει μεταφράσει δύο βιβλία στις εκδόσεις Ίνδικτος: «Το ημερολόγιο ενός ασήμαντου», των Τζώρτζ & Γουίντον Γκρόσμιθ, και «Το τετράγωνο αυγό και άλλες ιστορίες», του Σάκι. Έχει επίσης βγάλει σε φωτοτυπικές εκδόσεις διάφορες εργασίες με τους μαθητές του (Νέος Παυσανίας – Οδηγός αρχαιοτήτων της Βοιωτίας, Γλωσσάρι του καραβομαραγκού κ.λπ). Το τελευταίο της βιβλίο έχει τίτλο «Ιστορίες από τον Πολύβιο για μικρούς και μεγάλους. Βιβλίο πρώτο: Ελληνικός και ρωμαϊκός κόσμος τρίτος αιώνας π.Χ.» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος».
*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημεριδα ΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ στις 31 Μαΐου 2024.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
