Είναι μία συγγραφέας που με τη λογοτεχνική της πένα γίνεται κοινωνός της εποχής μας. Η δεινή γραφή της καθηλώνει και συναρπάζει τον αναγνώστη. Η ίδια είναι αφιερωμένη στην Τέχνη της γραφής, κινείται θαρετά και συγκροτημένα στους χώρους της, εκπληρώνοντας παράλληλα τον κρυφό πόθο κάθε δημιουργού να μεταγγίσει τους καρπούς της τέχνης του, χαράσσοντας τη δική της πορεία στην ελληνική λογοτεχνία.
Η Δήμητρα Παπαναστασοπούλου πιστεύει ότι ο άνθρωπος οφείλει να παλεύει με το «σκοτάδι» κάθε μέρα, κάθε στιγμή και να το απομακρύνει. Η συνειδητότητα ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να ζήσει στο φως, έχει ως αποτέλεσμα να προλαβαίνει χιλιάδες προβλήματα, να χαρίζει την ευτυχία, την τόσο απρόσιτη.
Η Συνέντευξη
Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το «Όταν σωπαίνει το φως», ένα μυθιστόρημα που καθηλώνει τον αναγνώστη με τη δεινή γραφή του και κυκλοφορεί από την «Άνεμος Εκδοτική». Ποια ήταν η αφορμή για τη γραφή του, κυρία Παπαναστασοπούλου;
Η ενέργεια που εκπέμπει το νησί της Κρήτης, η ιδιαίτερης βαρύτητας ιστορία της και η μοναδικότητα του 16ου αιώνα ήταν ο προσανατολισμός. Μια εκτεταμένη μελέτη της τοπικής ιστορίας και λαογραφίας «άναψε» φωτιές και η γραφή ξεκίνησε.
Η ιστορία του βιβλίου σας αναφέρεται στη βενετοκρατούμενη Κρήτη του 16ου αιώνα. Σε ποιες πηγές ανατρέξατε για να μεταφέρετε το πνεύμα της εποχής, και με πόσους ανθρώπους μιλήσατε για να τεκμηριώσετε αλήθειες, γεγονότα, συναισθήματα, όνειρα, φόβους ή ακόμη και ανασφάλειες των πρωταγωνιστών σας;
Όπως πάντα, αρωγοί μου στέκονται οι ιστορικές και οι λαογραφικές πηγές. Μελετώ αρκετές, για να συγκεράσω τις πληροφορίες και να σταθώ στις κοινές, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις. Η εποχή στην οποία αναφέρομαι είναι πολύ παλιά, μας χωρίζουν κάτι παραπάνω από τέσσερις αιώνες, οπότε είναι αδύνατον να μου μεταφέρει κάποιος τα συναισθήματα, τα όνειρα και τους φόβους των ηρώων μου. Αυτά τα ανέλαβε η φαντασία μου, η καθημερινή ενασχόληση μαζί τους, η τόσο ξεχωριστή σχέση που αναπτύσσω με τον καθένα χωριστά.
Πόσο καιρό διήρκεσε η έρευνά σας;
Περίπου έναν χρόνο.
Σημαντικό ρόλο σ’ ένα βιβλίο, πέρα από το περιεχόμενο, διαδραματίζει η γλώσσα και γενικά η μορφή, κάτι που δεν συναντά κανείς σε όλους τους συγγραφείς. Είναι αυτό κάτι που σας απασχολεί στα βιβλία σας;
Και βέβαια με απασχολεί. Η λογοτεχνία εκφράζεται μέσα από τον γραπτό λόγο, τη γλώσσα δηλαδή, επομένως ο τρόπος της χρήσης της είναι ουσιώδους σημασίας για μένα και προσπαθώ να γίνομαι καλύτερη.
Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε με το τελευταίο σας λογοτεχνικό έργο στους αναγνώστες σας;
Τα μηνύματα είναι πολλά, αλλά θα σταθώ σ’ αυτό που εκφράζεται με τον τίτλο του βιβλίου: «όταν σωπαίνει το φως». Είναι ένας στίχος του Δάντη και δείχνει τί συμβαίνει στην ανθρωπότητα όταν απουσιάζει κάθε καλό, κάθε φωτεινό στοιχείο. Ο άνθρωπος οφείλει να παλεύει με το «σκοτάδι» κάθε μέρα, κάθε στιγμή, και να το απομακρύνει. Η συνειδητότητα ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να ζήσει στο φως, έχει ως αποτέλεσμα να προλαβαίνει χιλιάδες προβλήματα, να χαρίζει την ευτυχία, την τόσο απρόσιτη.
Λένε ότι οι συγγραφείς δένονται με τους πρωταγωνιστές τους τόσο πολύ, που δύσκολα βάζουν τελεία στην ψυχή τους μετά την τελεία στον επίλογο της ιστορίας που γράφουν. Συνέβη το ίδιο και σε εσάς, κυρία Παπαναστασοπούλου;
Πράγματι κυρία Δούλη, έτσι συμβαίνει, διότι οι ήρωες πλάθονται από εμάς τους ίδιους. Η «τελεία» και το «τέλος» μπαίνουν όταν η εξέλιξη της ιστορίας το επιτρέπει, αλλά αυτό δεν σημαίνει το πραγματικό τέλος. Υπάρχει πάντοτε μια περαιτέρω εξέλιξη, μια εξέλιξη που μένει αθέατη στον αναγνώστη κι όποιος την αντιλαμβάνεται μπορεί να τη φανταστεί.
Οι σπουδές σας στα Ξενοδοχειακά και στα Οικονομικά και στη συνέχεια η εργασία σας πάνω σ’ αυτά τα αντικείμενα, και αργότερα η ενασχόλησή σας με την αρθρογραφία ήταν κάποιοι από τους λόγους που σας έφεραν ένα βήμα πιο κοντά στη συγγραφή;
Ειλικρινά, δεν ξέρω τί απ’ όλα μ’ έφερε γλυκά και απαιτητικά αντιμέτωπη με τη συγγραφή. Η αρθρογραφία ήρθε αργότερα, οπότε δεν συνέδραμε καθόλου. Ίσως υπόγεια να συνέβαλε η αγάπη για το βιβλίο και το ξόδεμα κάθε ελεύθερης στιγμής στο διάβασμα και στη μελέτη διαφόρων θεμάτων. Φανερά, η ανάγκη της γραπτής έκφρασης ήρθε ορμητική, όταν είχα όλο τον χρόνο δικό μου, ελεύθερη από τις απαιτήσεις της εργασίας μου.
Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για το πώς γεννήθηκε μέσα σας η αγάπη για τη λογοτεχνία; Είχατε κάποια λογοτεχνικά ερεθίσματα;
Βρισκόμουν στην προσχολική ηλικία, όταν ήρθα σ’ επαφή με τη λογοτεχνία, και με κέρδισε απόλυτα. Ήταν ένα «κλασσικό εικονογραφημένο» που μου το διάβασε ο πατέρας μου (Οι Άθλιοι, του Βίκτωρα Ουγκώ, συγκεκριμένα). Μετά το πρώτο βιβλίο, απλά ακολούθησαν όλα τα άλλα, μαζί με τα παραμύθια όλων των χωρών της γης και τη μυθολογία μας.
Τι έχουν οι λέξεις που δεν το έχει η ζωή; Εσείς γιατί προστρέχετε στην «Τέχνη της Λογοτεχνίας»;
Η ζωή τρέχει -τουλάχιστον στην εποχή μας- με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Δεν στέκει να πάρει μια ανάσα, να κάνει μια δεύτερη σκέψη. Αυτό, πολλές φορές οδηγεί σε λάθη, σε μονοπάτια αδιέξοδα, κοπιώδη και αγχωτικά. Η γραφή έχει την πολυτέλεια του χρόνου: γράφεις και επανέρχεσαι να διορθώσεις. Άρα, οι λέξεις και οι εικόνες που ξεπηδούν από μέσα τους, δίνουν χρώμα στη ζωή, αλλάζουν τη διάθεση, δείχνουν κάποιες φορές μια νέα, καλύτερη κατεύθυνση. Προσωπικά, πέρασα από το στάδιο της αναγνώστριας στο στάδιο της συγγραφέως από μια πολύ δυνατή ανάγκη να πω τις ιστορίες του μυαλού μου. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Θα εξακολουθούσα να γράφω, ακόμη κι αν ήταν αδύνατον να εκδώσω τα έργα μου.
Ποια είναι η στάση σας ως συγγραφέας απέναντι στην πραγματικότητα, και γενικότερα ποια πιστεύετε ότι είναι η σχέση της λογοτεχνίας με την εκάστοτε πραγματικότητα;
Δεν μου αρέσει η πραγματικότητα σε πολλές της εκφάνσεις, και ως άνθρωπος συζητώ με τους φίλους μου και λέω τη γνώμη μου. Ως συγγραφέας, μέσα από τα βιβλία και τα άρθρα μου, προσπαθώ να δείξω τις αξίες, και την ανάγκη της αυτογνωσίας και της μόρφωσης. Ένα μεγάλο κομμάτι της λογοτεχνίας απεικονίζει τη ζωή ως έχει, την καταγράφει με όλη της την ασχήμια, χτυπά τον κώδωνα του κινδύνου σε όσους μπορούν να το αντιληφθούν. Προσωπικά, πιστεύω ότι ο ρόλος της λογοτεχνίας είναι να σε «τραβήξει» ψηλότερα, να σου δείξει τον καλύτερο δρόμο, να σε κάνει να πιστέψεις στον εαυτό σου και να προχωρήσεις μπροστά, με το κεφάλι ψηλά. Να σε κάνει να βλέπεις κατάματα την πραγματικότητα, αλλά να βρίσκεις τρόπους να την καλυτερέψεις.
Μπορεί το βιβλίο να λειτουργήσει «θεραπευτικά» σε μια εποχή που το άγχος ξεπερνά τους ανθρώπους και πολλοί προτιμούν την τηλεόραση και το internet γυρνώντας σπίτι;
Είναι θέμα προτίμησης. Η τηλεόραση και το ίντερνετ είναι πιο εύκολα, δεν απαιτούν κόπο ούτε -πολλές φορές- προσήλωση. Ένας κουρασμένος άνθρωπος που δεν έχει γνωρίσει τον απέραντο κόσμο του βιβλίου είναι φυσικό να βρίσκει προτιμότερο ν’ ανοίξει την τηλεόραση ή να κάνει μια «περαντζάδα» στο ίντερνετ, ξαπλωμένος αναπαυτικά στον καναπέ του και με ένα ποτό δίπλα. Θα πετύχει να ξεκουράσει το σώμα του, ίσως και να «ξεχαστεί» για λίγο. Ένας λάτρης του βιβλίου όμως, θα «ταξιδέψει» μακριά, στον χώρο και στον χρόνο, θα «γνωρίσει» άλλους ανθρώπους, θα νοιαστεί για τα προβλήματά τους, θα μάθει τα μυστικά τους, θα δει πώς τα καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους. Και όλα αυτά δρουν θεραπευτικά, χωρίς καν να το καταλάβει. Το βιβλίο έχει ανεκτίμητη αξία τόσο για τους μεγάλους, όσο και για τους νέους και τα παιδιά. Αρκεί να γίνει η αρχή.
Έχετε σκεφτεί ποιο θα είναι το επόμενο συγγραφικό βήμα σας, κυρία Παπαναστασοπούλου;
Το επόμενο βιβλίο κινείται ανάμεσα στην ιστορία και στη μυθολογία μας, με κεντρική ηρωίδα ένα μυθικό πλάσμα με ιδιαίτερα χαρίσματα, αλλά και ελαττώμματα. Η ουσία βρίσκεται στα μονοπάτια της ζωής που επιλέγουμε να διαβούμε, στους τρόπους συμπεριφοράς μας και στις επιπτώσεις των πράξεών μας.
Το βιογραφικό της συγγραφέως
Η Δήμητρα Παπαναστασοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λάρισα. Σπούδασε Ξενοδοχειακά στη Ρόδο (ΑΣΤΕΡ) και Οικονομικά στη Θεσσαλονίκη (Ανωτάτη Βιομηχανική), όπου έμεινε και εργάστηκε για είκοσι χρόνια. Είναι παντρεμένη και ζει στην Αθήνα.
Αρθρογραφεί σταθερά στα διαδικτυακά περιοδικά The Mythologists, iporta.gr, Books & Style και στο koukidaki.blogspot.gr. Πολλά από τα άρθρα της μπορείτε να τα βρείτε και στο προσωπικό της μπλoγκ: myownnovelsworld.blogspot.com.
Εργογραφία:
«Σαν στάχυα στο χρόνο», Διόπτρα, 2012
«Στη σκιά των αιώνων», Διόπτρα, 2013
«Από ξύλο και ασήμι», Διόπτρα, 2015
«Ανεξέλεγκτο πάθος», Εμπειρία Εκδοτική, 2017
Απόσπασμα του βιβλίου «Όταν σωπαίνει το φως»
Μήτε ένα δάκρυ δεν έτρεξε από τα καστανά μάτια της, μήτε ένας παρακλητικός λόγος άφεσης για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει ο νεκρός δεν ξέφυγε από τα χείλη της. Ένα πελώριο ζεστό κύμα ανακούφισης τη διαπερνούσε, την αγκάλιαζε και απίθωνε πάνω της ενθυμήματα από ανάσες ζωής, θαμμένων για χρόνια στα έγκατα της καρδιάς της, κλειδωμένων με βαριά λουκέτα και κλειδιά πεταμένα μακριά• να μην τα βρει κανείς, να μην την ξαναπληγώσει κανείς.
Είχε παρακολουθήσει τις νεκρώσιμες διαδικασίες με κρυφή χαρά, τα μοιρολόγια έφταναν στ’ αυτιά της ως μελωδίες και νικητήρια εμβατήρια. Κοιτούσε τις μοιρολογίστρες να χτυπιούνται και να κρώζουν κι εκείνη είχε την εντύπωση ότι όλη η πλάση χαιρόταν, ενώ βαθιά μέσα της ευλογούσε εκείνο το άγνωστο χέρι που είχε χαρίσει τον θάνατο στον τελευταίο της γενιάς των Δράκων, ίσως τον χειρότερο όλων, κι ευχόταν να της δινόταν η ευκαιρία να γνωρίσει τον δολοφόνο και να τον ευχαριστήσει προσωπικά.
Κερδίστε το βιβλίο «Όταν σωπαίνει το φως»
Δείτε περισσότερα για το βιβλίο
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
