Οι Καρδιτσιώτες μαχητές του πολέμου 1940-41

ΠΟΙΟΣ ΕΙΠΕ ΤΟ ΟΧΙ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ

Πέρασαν 74 χρόνια από το έπος του 1940 που αποτελεί μία χρυσή σελίδα της νεότερης ιστορίας μας στους αγώνες του ελληνικού λαού για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της χώρας μας.

Η ΔΥΤΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ

Η Καρδίτσα συμμετείχε, αρχικά, στον πόλεμο του 40-41 με δύο Συντάγματα: To 5ο και το 51ο Συντάγματα Πεζικού.

Το 5Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ, το οποίο αποτελείτο αποκλειστικά από στρατιώτες των νομών Καρδίτσας, Τρικάλων και ένα μέρος της Ευρυτανίας που την περίοδο εκείνη υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία, έγινε γνωστό γιατί από τις 9 Μαρτίου του 1941 απέκρουσε στο ύψωμα 731 την μεγάλη «Εαρινή Επίθεση» του Μουσολίνι. Η ήττα αυτή είναι η πρώτη μεγάλη ήττα των δυνάμεων του άξονα στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 51Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΠΕΖΙΚΟΥ, που συγκροτούνταν από στρατιώτες των ιδίων περιοχών αλλά ήταν έφεδροι ( είχαν ήδη υπηρετήσει τη στρατιωτική τους θητεία και επιστρατεύθηκαν λόγω του πολέμου ), ήταν αυτό που μόνο του απέκρουσε τους Ιταλούς στην Πίνδο. Γιατί στην Πίνδο στις 28 Οκτωβρίου του 1940 εκτός από τις πολύ μικρές συνοριακές μονάδες προκάλυψης
υπήρχε μόνον το 51ο Σύνταγμα Πεζικού και αυτό μόνο του απέκρουσε τις επιτιθέμενες ιταλικές δυνάμεις. Η αναλογία των ιταλικών δυνάμεων σε σχέση με τις ελληνικές που έλαβαν μέρος στην Πίνδο πλησίαζε την αναλογία 6 προς 1 κάτι που αποδεικνύει την σημασία αυτής της νίκης.

Επίσης, στις μεταγενέστερες μάχες, οι στρατιωτικές δυνάμεις που ήλθαν αργότερα και ενίσχυσαν το μέτωπο της Πίνδου ήταν οι περισσότερες, σχεδόν όλες, Θεσσαλικές και συγκεκριμένα η 1η Μεραρχία του Ελληνικού στρατού.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ

Για τη μάχη της Πίνδου έχουν γραφεί πάρα πολλά για τη σημασία της, τον ηρωισμό των συμμετεχόντων και τις δύσκολες συνθήκες.

Οι Ιταλοί είχαν αναθέσει τον τομέα τις Πίνδου κυρίως στην 3η Μεραρχία Αλπινιστών «Giulia», η συνολική δύναμη της οποίας ανέρχονταν σε 10.800 άνδρες, που είχε να αντιμετωπίσει το «Απόσπασμα της Πίνδου».

Το Απόσπασμα ήταν μονάδα εφεδρείας και είχε δημιουργηθεί με προεπιστράτευση στις 29 Αυγούστου 1940, δύο μήνες πριν την ιταλική εισβολή. Διοικητής του ήταν ο ανακληθείς έφεδρος εκ μονίμων συνταγματάρχης Πεζικού Κ. Δαβάκης.

Συγκροτούνταν κυρίως από το Δυτικοθεσσαλικό 51ο Σύνταγμα Πεζικού (κατά την προεπιστράτευση είχαν επιστρατευθεί τα δύο μόνον από τα τρία τάγματα του Συντάγματος τα 1/51 και 2/51 ΤΠ) και ορισμένες, πολύ μικρές, συνοριακές δυνάμεις προκαλύψεως.

Είχε συνολική δύναμη, περίπου, 2000 ανδρών και κάλυπτε τη δύσβατη γραμμή άμυνας 35 χιλιομέτρων σε ευθεία γραμμή ( που στην πραγματικότητα ήταν υπερδιπλάσια) και μάλιστα χωρίς τη στοιχειώδη αμυντική οργάνωση του εδάφους.

Θα πρέπει, δε, να σημειωθεί ότι το Απόσπασμα αντιμετώπιζε σοβαρές ελλείψεις σε οπλισμό, μέσα επικοινωνιών, ιματισμό, υπόδηση και εφεδρικά πυρομαχικά, ενώ ταυτόχρονα τα στελέχη του κατά τα δύο τρίτα ήταν έφεδρα και άπειρα.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

Αλλά ο αγώνας των συμπατριωτών μας , εκείνη την περίοδο δεν περιορίσθηκε μόνον στη μάχη της Πίνδου αλλά σε όλες τις φάσες του πολέμου και την Εθνική Αντίσταση: Σαν σταθμοί και σημεία αναφοράς εκείνου του αγώνα μπορούμε , πολύ σύντομα, να αναφέρουμε:

– Το γεγονός ότι πρώτοι, από όλο το μέτωπο, άρχισαν την αντεπίθεση, πέτυχαν τις μεγάλες νίκες και πρώτοι μπήκαν στην Αλβανία καταδιώκοντας τον αντίπαλο.

– Τις μάχες γύρω από το ύψωμα 731 από τις 9 Μαρτίου του 1940

– Την Εθνική Αντίσταση στην οποία η Καρδίτσα και γενικότερα η Θεσσαλία είχε τη μεγαλύτερη συμμετοχή και αποτελεσματικότητα και τα περισσότερα θύματα από κάθε άλλη περιοχή της χώρας μας.

– Την απελευθέρωση της Καρδίτσας, η οποία υπήρξε η πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις του άξονα σε ολόκληρη την Ευρώπη.

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Αρκετοί αξιωματικοί που δεν ήταν Θεσσαλοί και πολέμησαν με τα στρατιωτικά τμήματα της Δυτικής Θεσσαλίας, πολύ σωστά, τιμήθηκαν από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, την Ελληνική πολιτεία και την ιστορία (π.χ. Δαβάκης, Φριζής και πολλοί άλλοι).

Ενώ στην Καρδίτσα δεν υπάρχει ούτε ένα μνημείο με τους πεσόντες Καρδιτσιώτες στον πόλεμο του 1940- 41. (Παρά, δε, την προσπάθεια που κάναμε τα τελευταία χρόνια το μόνο που κατορθώσαμε ήταν η Νομαρχία Τρικάλων και η Περιφέρεια Θεσσαλίας να κάνουν το μνημείο για το 731, με όλους τους πεσόντες Τρικαλινούς στον πόλεμο 1940-41, στα Τρίκαλα.).

Για το λόγο αυτό πιστεύω ότι, πέραν του μνημείου με όλους τους πεσόντες από το νομό Καρδίτσας (που πρέπει να γίνει στην πόλη της Καρδίτσας) θα μπορούσαμε και εμείς να προβάλουμε, να τιμούμε και να μνημονεύουμε ορισμένους δικούς μας, πρωταγωνιστές του πολέμου, που συχνά είναι συγγενείς και γνωστοί δικών μας ανθρώπων.

Μεταξύ των πολλών άλλων είναι και :

Ο Συνταγματάρχης ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ από τη Ρεντίνα που ήταν ο διοικητής του 5ου Συντάγματος στο 731 κατά την «Εαρινή Επίθεση του Μουσολίνι».

Ο Ταγματάρχης ΘΩΜΑΣ ΝΙΚΗΤΑΣ (ΜΟΥΝΤΖΙΑΣ) από την Μαγούλα που ηγήθηκε της αποφασιστικής πρώτης, άμεσης, αντεπίθεσης στο κεντρικό μέτωπο της Πίνδου και είναι ο πρώτος τραυματίας αξιωματικός του πολέμου. Ενώ αργότερα σκοτώθηκε στα οχυρά του Ρούπελ.

Ο Ανθυπασπιστής ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ, που ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα, από τον Αμάραντο. Μεταξύ των άλλων αμύνθηκε στο ύψωμα Κιάφα το οποίο ήταν το μοναδικό τμήμα του μετώπου που δεν υποχώρησε ο Ελληνικός στρατός το πρώτο διάστημα του πολέμου. Τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο έγιναν πολλές αναφορές ιστορικών και λογοτεχνών για την Κιάφα και τον Ι. Καφαντάρη. Επίσης και σε σχολικά βιβλία εκείνης της περιόδου και Ο στρατιώτης ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ από την Οξυά που ήταν ο πρώτος στρατιώτης από το νομό Καρδίτσας που σκοτώθηκε στις 28 Οκτωβρίου του 1940 γιατί μέσω αυτού τιμούμε τον απλό Δυτικοθεσσαλό στρατιώτη της Πίνδου και συνολικά του πολέμου 1940-41.

ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Κακώς λοιπόν στα βιβλία και στις εορταστικές εκδηλώσεις δεν αναφέρεται:

– Ότι το «Απόσπασμα Πίνδου», ή «το απόσπασμα Δαβάκη» ήταν το Δυτικοθεσσαλικό 51ο Σύνταγμα Πεζικού.

– Ότι τα «παλικάρια του Δαβάκη» ήταν οι επιστρατευθέντες από τους νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων, που τον Αύγουστο του 1940 συγκρότησαν με το 1ο και 3ο τάγμα το «Απόσπασμα Πίνδου».

Σε όλα τα ιστορικά βιβλία και τα Ελληνικά Αρχεία, ενώ αναφέρονται οι Ιταλικές Μεραρχίες που συμμετείχαν με τα ονόματα του τόπου καταγωγής τους (για του λόγου το αληθές Μεραρχίες Πούλιε, Κάλιαρι, Μπάρι κ.λπ.) στα ελληνικά τμήματα δεν υπάρχει πουθενά ο τόπος καταγωγής τους.

Ακόμα και στην Καρδίτσα, που θα έπρεπε να γνωρίζουμε τα γεγονότα (τουλάχιστον από τις περιγραφές των δικών μας ανθρώπων) στις επετειακές εκδηλώσεις αναφερόμαστε στη Βέμπο, στις γυναίκες της Πίνδου, στο Δαβάκη κ.λ.π που βέβαια η συμμετοχή και η συμβολή τους είναι δεδομένη και αξιοσημείωτη αλλά αγνοούμε παντελώς τους πραγματικούς πρωταγωνιστές του δύσκολου αυτού αγώνα. Τουλάχιστον στις ομιλίες οι δάσκαλοι και οι καθηγητές στα Σχολεία της Καρδίτσας ας αναφέρονται και στους δυτικοθεσσαλούς ήρωες της Πίνδου και του 731.

Αυτούς που τελικά είπαν το ΟΧΙ στα βουνά της Πίνδου.

Υ.Σ. Αυτές τις μέρες γιορτάζεται επίσης η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 μετά από πέντε σχεδόν αιώνες Οθωμανικής κατοχής.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δρόμος για την παράδοση τις πόλης άνοιξε μετά την επίθεση του δυτικοθεσσαλικού 9ου Τάγματος Ευζώνων που διέσπασε την Τουρκική άμυνα, στα Γιαννιτσά, στις 20 Οκτωβρίου 1912. Ενώ και η είσοδος του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε με το δυτικοθεσσαλικό 5ο Σύνταγμα Πεζικού.

* Ο Δομήνικος Βερίλλης είναι πρώην Δήμαρχος Καρδίτσας. Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!