Όλες οι γιορτές της Εκκλησίας έχουν την ιδιαίτερη τους σημειολογία. Αποτελούν εκφράσεις μυστηριακές, όχι αριθμημένες, άπειρες, πολλές φορές ακατάληπτες, σημαίνοντας με τον τρόπο τους το επέκεινα της ανθρωπινότητας υπό το πρίσμα μιας ακατανόητης (επουδενί βιωματικής) αγιοπνευματικής κατάστασης, χαρισματικά άχρονης στο χρόνο και απροσδιόριστες από κτιστές συμβατότητες που καθηλώνουν το αιώνιο και ερμηνεύουν ανεπιτυχώς το αμετάφραστο των θεϊκών μυστηρίων.
Η γιορτή, όμως, της Πεντηκοστής, του Αγίου Πνεύματος, αποτελούν το επισφράγισμα της εκκλησιαστικής ταυτότητας, μιας ταυτότητας που έχει τον χαρακτήρα της στα ιερά της μυστήρια και συγκεκριμένα στη Θεία Ευχαριστία. Είναι δύσκολη η προσέγγιση σ’ ένα τέτοιο θέμα. Ο λόγος περί Αγίου Πνεύματος δεν είναι παίξε γέλασε. Και, φυσικά, ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι, εάν δεν ακολουθηθούν κι εδώ οι Πατέρες κι αν δεν τους φέρουμε στην εποχή μας. Κάθε προσπάθεια προσέγγισης και ερμηνείας, εάν δεν κινείται από ταπείνωση και «πνευματοκίνητη κίνηση», όπως θα ‘λεγε ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης και ο απόστολος Παύλος, δημιουργεί εσφαλμένη εικόνα περί του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό και ο Γρηγόριος Θεολόγος σ’ έναν λόγο του (ΛΑ’), σημειώνει: «Είναι πολύ απρεπές, και όχι μόνο απρεπές αλλά και μάταιο για να εκφραστώ επιεικώς να λαμβάνουμε από τα χαμηλά ιδέα για τα υψηλά και από τα μεταβλητά για τα αιώνια».
Κάθε αναζήτηση του, ξεκινάει και καταλήγει στην Αγία Τριάδα. Έχει θεότητα το Πνεύμα. Εκφράζει υψηλές αλήθειες. Μην κοιτάξεις να το ερμηνεύσεις. Θα εγκλωβίσεις την πίστη και το μυστήριο σε κτιστά νοουμένως ερμηνευτικά σχήματα. Και τότε, πάει το ‘χασες το παιχνίδι. Ας μην κάνουμε λόγο για προσέγγιση της ουσίας Του. Ακατάληπτα όλα, ερμηνεύονται όμως. Δεν είναι ανερμήνευτα, όπως αρκετοί θα πουν. Δεν το πιστεύω. Ερμηνεύονται ως βίωμα. Δεν είναι ειρωνικό; Να παραμένουν ακατάληπτα, να ερμηνεύονται, παρ’ όλα αυτά με βιωματικό τρόπο, όλα όσα αφορούν το άκτιστο και σχετίζονται με το άϋλο.
Αυτή είναι η ομορφιά, η ωραιότητα της ορθόδοξης ζωής. Έχει δυσκολίες, πολλές, όχι, όμως ανυπέρβλητες, αφού Θεός υπάρχει. Και υπάρχει πνεύμα. Δεν είναι το πνεύμα της προσωπικής κατάκτησης, της νοητής εκφραστικότητας, των λειτουργικών απορροιών μιας γλώσσας, ενός ύφους, μιας ανέμελης διαχείρισης του γραπτού και προφορικού λόγου. Δεν είναι το πνεύμα που αποδομεί την εκστατικότητα του μυστηρίου, το ίδιο το μυστήριο για να υπάρξει ερήμην της θεϊκής παρουσίας. Είναι το Πνεύμα το Άγιο. Δεν θέλει ούτε χαρτί, ούτε μολύβι, ούτε πολύ σοφία του κόσμου τούτου για να έρθει στη ζωή του ανθρώπου. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι το αποκτούν όλοι. Είσαι ελεύθερος να θες να κινηθείς προς εκείνη την κατεύθυνση του τρόπου που δηλώνει την παρουσία του. Είναι ο τρόπος ο κοινός τόπος του.
Αυτό το πνεύμα που μπορεί να χαριτώσει τον άνθρωπο και να ευλογήσει ολάκερη την ύπαρξη του (ο μονοφυσιτισμός, της αγιοσύνης σ’ ένα μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης π.χ. ψυχή, είναι αίρεση). Θέλεις να ζήσεις τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και κινείσαι προς αυτή την κατεύθυνση. Έρχεται ο τρόπος. Δεν υπάρχει ένα μαγικό κουμπί και φωτίζεσαι. Ο τρόπος εδώ, σχετίζεται με τη στενή σχέση ανθρώπου – Θεού. Ο άνθρωπος είναι εικόνα Θεού και δύναται χαρισματικά να γίνει θεός. Έχει το «είναι» του δεδανεισμένο από τον Θεό, όπως συνηγορεί ο Μάξιμος Ομολογητής. Ε, λοιπόν, αυτό το «είναι» θα στραφεί προς τον Θεό ή όχι; Εάν στραφεί προς τον Θεό, αρχίζει ένας αγώνας μεταποίησης των παθών (τα πάθη μεταμορφώνονται, δεν καταπολεμούνται όπως ακούγεται αυτή η ύβρις μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο από ποικίλες φωνές), τιθάσευσης των λογισμών ώστε ακόμη κι αν προσβληθούν να μείνουν εκεί και να φύγουν, να μην τις γιγαντώσει ο διάβολος κ.ο.κ.
Δίνει ο Θεός. Και αφορμές δίνει και ευκαιρίες δίνει και ευλογίες σ’ όλους τους ανθρώπους. Δεν είναι αυτό το θέμα μας. Οι άνθρωποι θέλουν τον Θεό; Επιζητούν τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος; Οι άνθρωποι συνηθίζουν να μην δίνουν σημασία σε τέτοια θέματα. Αυτά τα θέματα, δυστυχώς, έφτασε να αφορούν τους λίγους. Δεν έχει βάσανο, καημό, να δει ο άνθρωπος πέρα από την ύπαρξη του. Να δει τον Θεό, τον συνάνθρωπο του, τον γνωστό του, τον άλλον, τον ξένο, τον πιο απροσδιόριστο και ξένο προς τη δική του φύση. Δεν θέλει πνεύμα ο άνθρωπος. Θέλει μόνο ύλη. Δώσε του κτήματα, περιουσίες, πλούτο, περισσότερο πλούτο, κι άλλο πλούτο. Κι ο άλλος; Δεν είναι εικόνα Θεού; Δεν είναι ο δρόμος μου για τον παράδεισο; Αλήθεια, ποιος πιστεύει, ακόμη, πως η νηστεία, η προσευχή, οι μετάνοιες, οι λιτανείες σώζουν; Άφθονα να τα έχεις, εάν δεν έχεις Θεό, Άγιο Πνεύμα, άδειος είσαι. Ο άλλος είναι ο παράδεισος.
Ας δώσουμε στα παιδιά μας μία μοναδική ευκαιρία. Ανέξοδη αλλά την πιο πολύτιμη. Ας τους δείξουμε τον Θεό, ας τους μιλήσουμε για τον Θεό, το Άγιο Πνεύμα που χαριτώνει τη ζωή του ανθρώπου που αγωνίζεται, την Κυριακή της Πεντηκοστής, τα οφέλη από τον εκκλησιασμό και την προσωπική τους μετοχή στο μυστήριο του Θεού. Ας τα απορρίψουν όλα αυτά. Τουλάχιστον να τα γνωρίσουν, πριν να τα απορρίψουν. Αλλά, πάλι, είναι σίγουρο πως την ομορφιά και ερωτικότητα της ορθόδοξης ζωής και την άγια της πνευματικότητα, αν την γνωρίσουν, αν αγωνιστούν, αν προσευχηθούν κι ενδυναμωθούν στον αγώνα τους, δεν θα την απορρίψουν. Γιατί είναι τόσο όμορφη η χαρά να ζεις μέσα στην Εκκλησία κάτω από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Και άγια…
Εφημέριος Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Διάβας
π. Ηρακλής Αθ. Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
