Περί άβατου των Μετεώρων και Ιερότητας

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΕΡΓΟΥΛΑ

Μετά τη δημοσίευση του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για τον καθορισμό επαγγελματικών δραστηριοτήτων στον ιερό χώρο των Μετεώρων και τη σχετική γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας σε αρκετά Μ.Μ.Ε. ακούστηκαν πολλά περί άβατου και ιερότητας με αποτέλεσμα να επικρατεί σε πολλούς συμπολίτες μας ανησυχία και σύγχυση.
Συμπορευόμενος εδώ και πολλά χρόνια με τους Αγιομετεωρίτες μοναχούς και μοναχές ως εργαζόμενος στην Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου θεωρώ χρήσιμο να δημοσιεύσω από το προσωπικό μου αρχείο τις σχετικές απόψεις και θέσεις της Σύναξης των Ιερών Μονών Μετεώρων οι οποίες συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν με τη συμμετοχή και του τότε Μητροπολίτη μας Σεραφείμ και οι οποίες παρουσιάστηκαν στην ενημέρωση φορέων που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο «Διβάνη» Καλαμπάκας στις 7-4-1994.

Δημήτρης Τσεργούλας
ΣΥΝΑΞΙΣ Ι.ΜΟΝΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ

Η Ιερότητα του χώρου
των Αγίων Μετεώρων

Σεβασμιώτατε,
Κύριε Νομάρχα,
Κύριοι Εκπρόσωποι των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπών φορέων,
Κύριε Πρόεδρε του ΚΕΝΑΚΑΠ, Κυρίες και Κύριοι.

Έχει καταστεί πλέον καθολική συνείδηση ότι οι Ιερές Μονές των Αγίων Μετεώρων, οι οποίες αποτελούν πόλο έλξεως χιλιάδων επισκεπτών από όλο τον κόσμο, είναι, ουσιαστικά και μεταφορικά, ο Νείλος της όλης Θεσσαλικής γης και δη της Επαρχίας Καλαμπάκας, την οποία ζωογονεί και αναπτύσσει οικονομικώς. Η ευεργετική στον λαό επί πλέον παρουσία των Μοναχών, ως πλήρους εμπιστοσύνης κοινωνικών λειτουργών, έχει συνδέσει άρρηκτα τον λαό της περιοχής με τα Μοναστήρια, τα οποία τα θεωρούν μιά πάντοτε φιλόστοργη και φιλόξενη αγκαλιά του Θεού.
Ως γνωστόν, στον ευρύτερο Μετεωρίτικο χώρο με τους χίλιους και πλέον βράχους, υπάρχουν τα Μετεωρίτικα Μοναστήρια με τα πάμπολλα ασκητήρια, που συγκροτούν την Αγία Λιθόπολη των Σταγών και αποτελούν μία μοναδική μετέωρη Μοναστική Πολιτεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, σε μιά ενιαία περιοχή, με ιδιαίτερη εντυπωσιακή γεωλογική φυσιογνωμία και ταυτότητα.
Ο χώρος αυτός, που είναι Ιερός, ως εκ της φύσεώς του, αποτελεί ενιαίο εδαφικό σύνολο, τον καλούμενο ευρύτερο Μετεωρίτικο χώρο, και άρχεται από των παρυφών του Δήμου Καλαμπάκας και της Κοινότητας Καστρακίου, όπου και τα πρώτα εν ενεργεία Μοναστήρια, και ορίζεται από την κορυφογραμμή που έπεται του περιφερειακού δρόμου, συμπεριλαμβανομένων του συμπλέγματος των βράχων και των Ιερών Μονών Υπαπαντής και Αγίου Δημητρίου.
Η Μετέωρη αυτή πολιτεία, επί οκτώ και πλέον αιώνες, αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικώτερο, μετά το Άγιον Όρος, μοναστικό συγκρότημα του Ελλαδικού χώρου, με ιδιαίτερη άνθιση, μάλιστα σήμερα, και συγκροτεί ένα μοναδικό και παραμόνιμο θησαυρό, όχι μόνο για την περιοχή μας, αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα και ιδιαίτερα για τον απανταχού της γης Ορθόδοξο Χριστιανικό κόσμο.
Η μοναδικότητα, στον κόσμο ολόκληρο, του πολύμορφου λίθινου συγκροτήματος των Αγίων Μετεώρων, της Ακροπόλεως αυτής της Ορθοδοξίας και προμετωπίδος του Ανατολικού Χριστιανισμού, αποτελεί υπόδειγμα σοφής ισορροπίας ανθρώπου και φύσεως, τόπο, δηλαδή, στον οποίο η άνθρώπινη παρουσία δεν καταχράσθηκε την προνομιακή της θέση στη δημιουργία του Θεού, δεν ανέτρεψε το φυσικό οικοσύστημα και δεν παραμόρφωσε την ωραιότητα του τοπίου, αλλά ενέταξε τα δημιουργήματά της (τις Ιερές Μονές, δηλαδή) στο χώρο, με ιδιαίτερη ευαισθησία και στοργή και με μοναδική αισθητική και σεβασμό πρός αυτόν, ώστε να προβάλλεται η ιερότητα και πνευματικότητα του χώρου της Αγίας Λιθοπόλεως και να μη διαταράσσονται οι ισορροπίες.
Ακριβώς, αυτή η μοναδικότητα του φυσικού περιβάλλοντος, που αρμονικά συνταιριάζεται με το μεγαλείο των Ιερών Μονών, και η αυστηρότητα της Ιερότητος του ευρύτερου χώρου, αποτελούν αυτό που επιζητεί ο επισκέπτης, κάτι που δεν βρίσκει στους σύγχρονους σχεδιασμούς και μελέτες που τον κατακλύζουν. Αυτή τη μοναδικότητα που προεκθέσαμε και που αποτελεί την πεμπτουσία της όλης υποθέσεως πασχίζουμε να διαφυλάξουμε.
Διατηρούμε την αίσθηση πως πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους όσοι συντάσσουν μελέτες και εκπονούν σχέδια για την τουριστική ανάπτυξη ή την όποια αξιοποίηση του χώρου της Μοναστικής Μετεωρίτικης Πολιτείας, ότι το πλέον αποτελεσματικό και τελέσφορο σχέδιο για την ανάπτυξη του Μετεωρίτικου χώρου είναι η διαφύλαξη αυτού του χώρου ανέπαφου, αναλλοίωτου και σεβαστού, όπως τον διεμόρφωσαν οι αιώνες και τον καθιέρωσε η Μοναστική Παράδοση.
Επιθυμούμε σήμερα να εκφράσουμε από του βήματος αυτού και για λογαριασμό του συνόλου των Μετεωρίτικων Μονών, κατηγορηματικά και απερίφραστα, για να αρθούν οι τυχόν υπάρχουσες παρεξηγήσεις, ότι οι Ιερές Μονές ουδεμία εδαφική κυριαρχία και ιδιοκτησιακά δικαιώματα επιδιώκουν στον ευρύτερο Μετεωρίτικο χώρο, πέραν του χώρου που ανήκει σ’ αυτές.
Τούτο το έχουμε διακηρύξει και καταθέσει πρός πάσαν κατεύθυνσιν, Αρχές και φορείς, γραπτώς και προφορικώς, και παρακαλούμε, η δήλωσή μας αυτή να καταγραφεί ως μία μαρτυρία απαλλαγμένη από την όποια αίρεση και επιφύλαξη και να χρεωθούν οι Ιερές Μονές με την αμετάκλητη υπόσχεση που προεκθέσαμε.
Η χρέωση αυτή και η αμετάκλητη απόφαση ισχύει και για το ανύπαρκτο πρόβλημα του αβάτου των γυναικών. Ουδέποτε συζητήθηκε τέτοιο θέμα από τις Ιερές Μονές, ούτε πρόκειται να προκύψει τέτοιο πρόβλημα. Έτσι πρέπει να σταματήσουν τοιούτου είδους σχόλια, από ανεύθυνα, αδαή και συκοφαντικά στόματα, που αποσκοπούν να δημουργήσουν στον κόσμο την εντύπωση ότι οι Μοναχοί είναι άνθρωποι παρωχημένης εποχής, απροσγείωτοι και απόκοσμοι.
Επιθυµούµε όµως να επισηµάνουµε και να δηλώσουµε παράλληλα, ότι εκείνο, το οποίο υποστηρίζουµε αµετακίνητα και αδιαπραγµάτευτα είναι η προστασία της λειτουργικότητος του ευρύτερου Μετεωρίτικου χώρου και η διαφύλαξη της φυσιογνωµίας του αναλλοίωτης, ανέπαφης και απαραβίαστης. Τούτο σηµαίνει ότι εµµένουµε στην άποψη και εκφράζουµε την απόλυτη αντίθεσή µας στην όποια επέµβαση και παρέµβαση στο χώρο, οποθενδήποτε προερχοµένη, πλην των αναστηλωτικών και συντηρητικών εργασιών των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών. Και τούτο για να διατηρηθή ο χώρος όπως τον διεµόρφωσαν οι αιώνες και η πρακτική της Μοναστικής παρουσίας. Να διαφυλαχθή η Παράδοση και το οικολογικό status του χώρου, να προστατευθή η χλωρίδα και η πανίδα και να πορευθή το Μοναστικό Μετεωρίτικο ιδεώδες στον ίδιο βηµατισµό και την αυτή κατεύθυνση που ορίζει η επιταγή των Πατέρων, οι οποίοι διακόνησαν και καθαγίασαν τον τόπο αυτό, και η Ιστορική και πολιτιστική αναγκαιότης.
Δηλώνουµε όµως κατηγορηµατκά ότι:
α) Δεν είµαστε αρνητικοί στην εκτέλεση, εντός του ευρύτερου ιερού χώρου, των άκρως απαραιτήτων κατασκευών (πλατειών σταθµεύσεως αυτοκινήτων, σηµατοδοτήσεως, τοποθετήσεως ενηµερωτικών πινακίδων, διαγραµµίσεως, κατασκευών προστατευτικών κιγκλιδωµάτων και στηθαίων, διαπλατύνσεως των οδών, WC κ.λπ.), υπό την προυπόθεση, όµως, ότι οι κατασκευές αυτές θα γίνουν στην έκταση, την πυκνότητα και την ποιότητα, που θα συµφωνήσουν οι Ιερές Μονές των Μετεώρων και δεν θα αλλοιώνουν τη φυσιογνωµία του χώρου, δεν θα προκαλούν, ούτε θα διαφοροποιούν την παρθένα φυσική κατάσταση και αρµονία του περιβάλλοντος.
β) Διατηρούµε έντονη την ευαισθησία για την εξυπηρέτηση, τη διευκόλυνση και την άνετη παραµονή και διακίνηση των προσκυνητών και των επισκεπτών τουριστών στον άγιο χώρο, χωρίς, όµως, να παραλείπουµε να επισηµάνουµε και την έντονη αντίθεσή µας ή και αντίδρασή µας ακόµη, όταν µε ενέργειές τους προσβάλλουν την ιερότητα και την πνευµατικότητα της Αγίας Λιθοπόλεως των Μετεώρων ή την ευπρέπεια των ηθών ή προκαλούν το θρησκευτικό αίσθηµα και την πολιτιστική παράδοση των Ορθοδόξων Ελλήνων ή οµοδόξων µας επισκεπτών.
γ) Δεν είµαστε αντίθετοι στο να δηµιουργηθούν δηµοτικοκοινοτικές επιχειρήσεις για την τουριστική ή άλλη προαγωγή του τόπου, αλλά διατηρούµε και προβάλλουµε έντονες αντιρρήσεις στην επέκταση των δραστηριοτήτων αυτών των επιχειρήσεων, εντός των ορισµένων ορίων, που θα θίγουν την αυτοτέλεια της φύσεως και της παραδόσεως του ευρύτερου Μετεωρίτικου ιερού χώρου. Μπορούν οι επιχειρήσεις αυτές να αναπτύξουν τις όποιες και όσες δραστηριότητές τους εκτός αυτού του συγκεκριµένου ζωτικού και ιερού χώρου, κάνοντας χρήση της δυναµικής επιρροής που ασκεί ο χώρος αυτός στην διαµόρφωση του τουριστικού ρεύµατος, και εκµεταλλευόµενες αυτό το σηµαντικό και µοναδικό ευεργέτηµα της Μοναστικής Μετεωρίτικης Πολιτείας, ένα πλεονέκτηµα που σύντοµα θα εκδικηθή από µόνο του και θα παύσει να είναι ευεργέτηµα, εάν εκδηλωθή επιµονή σε παρεµβάσεις στο Χώρο.
Πεποίθησή µας είναι πως ο άκρατος επαγγελµατικός συνωστισµός στις παρυφές της Μετεωρίτικης ιερής γης, που συνεχώς διογκώνεται, δηµιουργώντας ασφυκτικό κλοιό γύρω της, µε προοπτική να απλώσει βέβηλο χέρι σ’ αυτή, προβάλλει απειλητικός και ολέθριος για όλους, από την αλόγιστη πληθώρα και τον αθέµιτο ανταγωνισµό, που νοµοτελειακά θα ακολουθήσει. Το φαινόµενο αυτό, εξ αιτίας και της επιδροµής πολλών άσχετων και παρασιτικών «επαγγελµατιών», σύντοµα θα οδηγήσει και τους τίµιους και σοβαρούς επαγγελµατίες σε οικονοµική εξουθένωση και εξαθλίωση, µε αποτέλεσµα να θεωρηθούν ως υπεύθυνοι της κακοδαιµονίας και της επαγγελµατικής αποτυχίας τους οι Ιερές Μονές και οι Μοναχοί τους (καλόγεροι, όπως σκωπτικά θέλουν πολλοί να τους ονοµάζουν, χωρίς να γνωρίζουν το πραγµατικό και ταυτόσηµο νόηµα του όρου), οπότε και θα προβάλουν εξωπραγµατικές, παράλογες και ουτοπικές απαιτήσεις για «αξιοποίηση» του ιερού χώρου, πέραν των πραγµατικών δεδοµένων (αριθµός τουριστών, προσκυνητών κ.λπ.).
Θεωρούµε χρήσιµο και επιβεβληµένο να τονίσουµε ότι η κάθε µελέτη ή προγραµµατισµός ή σχεδιασµός, οποθενδήποτε και αν προερχόταν (Δηµόσιο, φορείς, αλλά και ιδιώτες), για «αξιοποίηση» ή «ανάπτυξη» ή «εκµετάλλευση» των Ιερών Μονών και του περιβάλλοντος αυτές στενού ή ευρύτερου χώρου πρέπει να προϋποθέτει απαραιτήτως την έγγραφη σύµφωνη γνώµη των Ιερών Μονών, ώστε να µην προσβάλλονται και να µην διαταράσσονται εκ των ανωτέρω «αξιοποιήσεων» α) Τα Μοναστικά ιδεώδη, β) Η ζωή και η λειτουργία της Μοναστικής αυτής Πολιτείας της Αγίας Λιθοπόλεως, γ) Το Μοναχικό θρησκευτικό αίσθηµα των εγκαταβιούντων στις Μονές Μοναχών, άλλά και των ευλαβών προσκυνητών και δ) Οι ιερές παραδόσεις µας. Και ακόµη να µην έχουν οι «αξιοποιήσεις» αυτές επιβλαβείς, επιζήµιες, αλλοιωτικές και καταλυτικές επιπτώσεις στο φυσικό οικοσύστηµα, τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής των Αγίων Μετεώρων.
Και όλα τ’ ανωτέρω όχι για λόγους µαταιοδοξίας των Μοναχών ή υποτιµήσεως του ρόλου των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, οι οποίοι, άλλωστε, έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις όποιες και όσες δραστηριότητες επιχειρηµατικές, πολιτιστικές, αθλητικές κ.λπ. εκτός του συγκεκριµένου περιορισµένου χώρου, αλλά διότι οι Μοναχοί είναι οι φυσικοί συνεχιστές της Παραδόσεως από αιώνων στον συγκεκριµένο αυτό χώρο και άγρυπνοι θεµατοφύλακες των ιερών και των οσίων της Ορθοδοξίας και του Έθνους.
Είναι αυτοί που κάθε µέρα βιώνουν την πραγµατικότητα του χώρου, αυτοί που καθηµερινά αντιµετωπίζουν τα πολλαπλά προβλήµατα που ανακύπτουν και αυτά που ο χρόνος επεσώρευσε στο πέρασµά του. Είναι αυτοί που ανασαίνουν την πνοή, την ευχαρίστηση και την δυσαρέσκεια του ποικιλωνύµου πλήθους. Είναι οι πλέον ενηµερωµένοι γνώστες των προβληµάτων των Ιερών Μονών και της ευρύτερης περιοχής και οι πλέον αρµόδιοι και ενδεδειγµένοι, ως εκ τούτου, να συλλάβουν και να προτείνουν τις πρέπουσες και σωστές για το χώρο επιλογές.
Είναι αυτοί που έταξαν εαυτούς ανιδιοτελώς και ισοβίως να διακονήσουν τον Θεό, το λαό του Θεού, το Έθνος µας από τα αδούλωτα µετερίζια των γυµνών βράχων, γι’ αυτό και αποτελούν την ασφαλέστερη δικλείδα για την διαφύλαξη της ιερότητας του χώρου και της φυσιογνωµίας του περιβάλλοντος, όπως ακριβώς τα διεµόρφωσε η µακραίωνη παράδοση και απαιτεί και επιβάλλει η λιτή και αυστηρή πρακτική των Μοναχών.
Επιθυµούµε στο σηµείο αυτό να τονίσουµε και να σας βεβαιώσουµε ότι οι θέσεις και οι απόψεις που υποστηρίζουµε, πηγάζουν από τη βαθειά γνώση των προβληµάτων και των αναγκών του χώρου, καθώς και τις προσδοκίες των πολυπληθών επισκεπτών του, που έντονα επιζητούν την ικανοποίηση των πνευµατικών τους αναζητήσεων και επιδιώκουν να γνωρίσουν τη µοναστική και ασκητική πραγµατικότητα και την ζώσα παράδοση, όπως αυτή διαµορφώθηκε µέσα στο χρόνο.
Γι’ αυτό διατηρούµε εδραία την πεποίθηση ότι οι απόψεις και θέσεις που διατυπώσαµε θα τύχουν της πλήρους κατανοήσεως και αποδοχής εκ µέρους σας, διότι µοναδικός γνώµονας και βασικό σηµείο αναφοράς των είναι η διαφύλαξη ιερών παρακαταθηκών, η προστασία εθνικών επιταγών και ανεκτίµητων θησαυρών και µνηµείων.
Σήµερα δε οι καιροί και οι συγκυρίες δικαιώνουν απόλυτα την χρησιµότητα και τη σπουδαιότητα τέτοιων σηµείων αναφοράς, όπως αυτά τα οποία υποστηρίζουµε µε τη σηµερινή µας κατάθεση.
Εν κατακλείδι σηµειώνουµε, επαναλαµβάνοντας και ιδιαίτερα τονίζοντας, ότι η καλύτερη και αποδοτικώτερη επέµβαση, παρέµβαση και αξιοποίηση του Μετεωρίτικου χώρου είναι να διαφυλαχθή ιερός, αναλλοίωτος και απαραβίαστος.
Σας παραδίνουµε γραπτό κείµενο των θέσεων και απόψεών µας, µε την ευχή να αποτελέσουν αντικείµενο ενδελεχούς µελέτης και λήψεως θεαρέστων αποφάσεων. Οι θέσεις και απόψεις µας αυτές θα δουν το φως της δηµοσιότητος.

Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!