Δεν υπάρχει καμιά σχεδόν ανθρώπινη εκδήλωση, από την απλούστερη ως την πιο πολύπλοκη, που να μην έχει στη διάθεσή της ολόκληρο σύστημα από μηχανήματα. Από τις ηλεκτρικές κουζίνες και τα αυτόματα πλυντήρια ώς τα πολύπλοκα βιομηχανικά συγκροτήματα παντού δεσπόζει η μηχανή. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά αμφιβολία ότι η μηχανή προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στον άνθρωπο.
Δυστυχώς όμως, δεν μείναμε μόνο στις εξυπηρετήσεις της μηχανής. Σιγά-σιγά υποδουλωθήκαμε στη μηχανή και στον τεχνικό πολιτισμό. Έτσι, επικράτησε η υλική αντίληψη για τη ζωή και οι ηθικές αξίες παραμελήθηκαν, με αποτέλεσμα η ζωή μας να υποβαθμιστεί. Ο άνθρωπος έγινε άπληστος σε υλικά αγαθά και δημιούργησε ατέλειωτες επιθυμίες και ανάγκες.
Κάποτε πίστευε ο άνθρωπος ότι με τον τεχνικό πολιτισμό θα έλυνε όλα τα προβλήματά του. Και είναι γεγονός ότι ο τεχνικός πολιτισμός λιγόστεψε το σωματικό μόχθο του ανθρώπου και έφερε την τέρψη και την άνεση. Καλλιέργησε όμως στον άνθρωπο και τον ευδαιμονισμό, που δυστυχώς πολλοί σήμερα τον έχουν θέσει ως σκοπό ζωής.
Πανάρχαιο είναι το μάθημα πως η ευμάρεια και η ευζωία, όταν τεθούν ως σκοποί της ζωής, υποβιβάζουν τον άνθρωπο. Παράδειγμα η Ρωμαϊκή Εποχή, μέσα στην οποία καθημερινό σύνθημα ήταν το «carpe diem» (= μη χάνεις τις καθημερινές απολαύσεις). Στη σύγχρονη εποχή ο άνθρωπος πάει να γίνει και αυτός μια μηχανή, ένα ρομπότ. Χωρίς να το καταλάβουμε, ο μηχανικός πολιτισμός μας, ποδοπατώντας την προσωπικότητα του ανθρώπου, επιδιώκει -και το πετυχαίνει- να μας εμποτίζει όλο και περισσότερο με το πνεύμα του αυτοματισμού.
Για όλα αυτά όμως δεν φταίει η μηχανή. Αυτή καθαυτή η μηχανή δεν είναι κάτι το κακό. Είναι όργανο για δράση. Με τη βοήθειά της γίνονται τόσα έργα κοινής ωφέλειας. Εκείνος που φταίει είναι ο άνθρωπος. και όχι γιατί ανακάλυψε τη μηχανή, αλλά γιατί έκαμε κακή χρήση της και υποδουλώθηκε σε αυτή.
Δεν είμαστε λοιπόν κατά της μηχανής, αλλά κατά της κακής χρήσης της. Επίσης, είμαστε κατά της μονόπλευρης ανάπτυξής της. Η ανάπτυξη του μηχανικού πολιτισμού είναι πολύ επικίνδυνη, όταν παράλληλα δεν έχουμε ισόρροπη ανάπτυξη του πνευματικού πολιτισμού. Χρειάζεται, όπως λέμε, ένας εξανθρωπισμός τής μηχανής.
Για να μην παραδοθούμε αιχμάλωτοι στον κόσμο των υλικών επιτεύξεων, χρειάζεται να θωρακίσουμε τον εσωτερικό άνθρωπο. Αυτό είναι το καίριο πρόβλημα της εποχής μας. Όσο περισσότερο προχωρεί η κατάκτηση της ύλης, τόσο βαθύτερα πρέπει να θεμελιώνεται ο εσωτερικός άνθρωπος, για να έχει αυτός πάντα τον τελευταίο λόγο. να μπορεί αυτός να κυβερνά.
* Ο Νίκος Κατοίκος είναι Φιλόλογος.
{loadposition mypos1}
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
