Πανηγυρικός Εσπερινός και Δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Τιμίου Σταυρού Κρανιάς

«Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα
και την αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν»

Του ΓΙΑΝΝΗ ΨΑΡΡΗ

Στις 14 Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας να εορτάζεται η Παγκόσμιος Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού. Ένας από τους ναούς που εορτάζουν και πανηγυρίζουν αυτήν την ημέρα είναι και ο Ναός του Τιμίου Σταυρού Κρανιάς Ασπροποτάμου.

Είναι γνωστό πως η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωσταντίνου, κάνοντας ανασκαφές στους Αγίου Τόπους βρήκε το Σταυρό που σταυρώθηκε ο Χριστός μαζί με το φυτό βασιλικός. Ο Σταυρός μετά τη Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού από ξύλο ατίμωσης έγινε ξύλο σωτηρίας.

Την Κυριακή το απόγευμα 13 Σεπτεμβρίου 2020 τελέστηκε Πανηγυρικός Εσπερινός μετά αρτοκλασίας και Θείου Κηρύγματος. Χοροστάτησαν ο Αρχιμ. Μακάριος Ιακωβάκης Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Σιαμάδων, ο π. Ιωάννης Ζώτος και ο π. Αχίλλειος Καραμίντζιος. Το Θείο Λόγο κήρυξε ο Γέροντας Μακάριος. Στο τέλος του Εσπερινού τελέστηκε η μοιράστηκε στους πιστούς αρτοκλασία, γλυκό και σιτάρι.
Παραβρέθηκαν εκτός των άλλων ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο πρώην Δήμαρχος Μετεώρων Χρήστος Σινάνης και ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Καλαμπάκας Ευάγγελος Τσιορλίδας.

Την ημέρα της εορτής 14 Σεπτεμβρίου τελέστηκε ο Όρθρος, η τελετή Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και η Δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία. Χοροστάστησαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σταγών και Μετεώρων κ. Θεόκλητος και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου Ιερόθεος συνεπικουρούμενοι από τον Πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών και Μετεώρων και Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Αρχιμ. Νήφωνα Καψάλη, τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Σιαμάδων Αρχιμ. Μακάριο Ιακωβάκη, τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολαόυ Αναπαυσά Αρχιμ. Θεοφάνη Κάσσο και άλλους ιερείς της Ιεράς Μητροπόλεώς μας.

Στο ψαλτήρι και τις δυο μέρες ήταν καλλίφωνες μοναχές από τη Μονή Αγίου Στεφάνου Μετεώρων οι οποίες είχαν μεταφέρει για προσκύνηση και ευλογία τεμάχιο ξύλου από τον Τίμιο Σταυρό. Στο τέλος προσφέρθηκε σε όλους αρτοκλασία, βασιλικός και γλυκό νηστίσιμο. Πλήθος κόσμου παρακολούθησε και τις δυο θρησκευτικές τελετές.
Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου Ιερόθεος.

Παραβρέθηκαν ο Αντιπεριφερειάρχης Τρικάλων Χρήστος Μιχαλάκης και ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Καλαμπάκας Ευάγγελος Τσιορλίδας.

Ιστορικά στοιχεία για τον Ιερό Ναό Τιμίου Σταυρού

Ο ναός του Τιμίου Σταυρού απέχει 48 χιλιόμετρα από την Καλαμπάκα και είναι κτισμένος ανάμεσα στα χωριά Κρανιά και Δολιανά σε μια περιοχή κατάφυτη από υπεραιωνόβιες βελανιδιές και πανύψηλα λυγερόκορμα έλατα, σε υψόμετρο 1.140 μ. περίπου.

Είναι μοναδικό κτίσμα στον Ορθόδοξο κόσμο με μια κατ’ εξοχήν πέτρινη φυσιογνωμία. Το κτίριο είναι πέτρινο, η σκεπή είναι με πέτρινες πλάκες όπως και το δάπεδο καθώς και οι κολώνες αποτελούνται από λαξευμένες κυλινδρικές (φέτες) πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη. Αποτελεί ξεχωριστό μεταβυζαντινό Μνημείο.

Χωμένος στα καταπράσινα βουνά του Ασπροποτάμου -δίκαια μπορούμε να τον αποκαλέσουμε Ορθόδοξο Παρθενώνα του Ασπροποτάμου και του κόσμου όλου- μοιάζει με ακοίμητο φρουρό των βουνών της Πίνδου, που με τις πολλαπλές «σκοπιές»-Τρούλους να ξεφυτρώνουν στη στέγη φοβίζει κάθε εχθρό.

Η πρωτοτυπία αυτού του ναού έχει να κάνει και με την εξωτερική αρχιτεκτονική του και ιδιαίτερα τους δεκατρείς (12+1) τρούλους που συμβολίζουν τους δώδεκα μαθητές και τον Χριστό. Οι τρεις απ’ αυτούς, του μεσαίου κλίτους, διακρίνονται και εσωτερικά, ο κεντρικός μάλιστα είναι διπλός – διώροφος, και οι υπόλοιποι διακοσμητικοί.

Μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας είναι και ο εσωτερικός χώρος με τις πολλές αψίδες, τις κόγχες και τους θόλους. Έχει καλή ακουστική που οφείλεται και στα λαγήνια που είναι κτισμένα στους τοίχους με τα στόμιά τους προς το κέντρο του ναού.

Στο ιερό, πίσω από τον Εσταυρωμένο, υπάρχει μικρό πέτρινο σύνθρονο και στο νάρθηκα στενή πέτρινη σκάλα που οδηγεί στο άλλοτε «κρυφό Σχολειό». Μεταξύ της εξωτερικής στέγης και της εσωτερικής οροφής υπάρχουν μεγάλα διάκενα-κρύπτες.

Είναι άγνωστο πότε κτίστηκε ο ναός που είναι μεταγενέστερος από την άλλοτε Μονή Τίμιας Ζώνης.

Ο Γ. Ζιάκας γράφε: «Η κατασκευή τοποθετείται γύρω στα 1770». Σ’ αυτή τη χρονολογία καταλήγει και ο Π. Μυλωνάς. Η Αικ. Σπυράκη-Καλλαντζή αναφέρει: «χρονολογείται στον 18ο αιώνα».

Σε ενθύμηση της 5/9/1863 γράφεται: «Εν έτεισι 1792, όπου εκτίσθη εξ αρχής το μοναστήριον».

Ο Δημ. Καλούσιος, που έγραψε βιβλίο για τη Μονή, τον τοποθετεί στα 1792.
Η απανταχούσα της μονής με ημερομηνία 3/1/1841 γράφει μεταξύ άλλων: «Εις την ανέγερσιν του νέου τούτου ναού». Και «να οικοδομηθή μέγας και ευρύχωρος ναός του Τιμίου Σταυρού». Και ο Αλ. Χατζηγάκης δε δίνει σαφή χρονολογία. Υποστηρίζεται πως το διάστημα 1839-1848 έγιναν επισκευές στο ναό και όχι το αρχικό του κτίσιμο.

Θα προσθέσω και κάτι που ξαναέγραψα: Ο ναός του Τιμίου Σταυρού πρέπει να κτίστηκε μετά τη διέλευση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού από την Κρανιά, άρα και από τη Μονή Τιμίας Ζώνης, και ίσως σ’ αυτόν να οφείλεται η ονομασία της Μονής λόγω του Σταυρού που τον τοποθέτησε στο χωριό.

Τον Οκτώβριο του 1943 οι Γερμανοί, ίσως ως αντίποινα για την εκτέλεση εκεί από τους αντάρτες 80 περίπου Γερμανών αιχμαλώτων στρατιωτών έκαψαν τους ναούς, την Κρανιά και τα Δολιανά.

Με χρήματα από δωρεές, εράνους, κρατικές ενισχύσεις και ενέργειες των Κρανιωτών έγιναν αναστηλώσεις τοίχων, τρούλων, στέγης και άλλες εργασίες. Σημειώνω ότι το Τέμπλο, που στοίχισε πάνω από δύο εκατομ. δρχ., κατασκευάστηκε το 1985 με δωρεά της οικογένειας Βίρβου και η εικόνα της Υψώσεως στο τέμπλο είναι δωρεά της Μαρίας Απ. Ψαρρή.