Στην αρχή του Λόγου ΙΓ’ (5, 8-12) το θέμα που απασχολεί τον Γρηγόριο Νύσσης είναι το ζήτημα του όρκου. Η νύμφη ζητά από τις κοπέλες της Ιερουσαλήμ να ορκιστούν και να της πουν που είναι ο Νυμφίος.
Η νύμφη είναι πληγωμένη από την αγάπη της για τον Νυμφίο. Ο Νύσσης εδώ θα μιλήσει για τα τραύματα και θα πει πως είναι προτιμότερα τα τραύματα από φίλο, ενώ της έχθρας είναι κακά και τα φιλήματα [110].
Προσδιορίζει δε τον φίλο και τον εχθρό, λέγοντας πως αληθινός φίλος είναι εκείνος που όταν γίναμε εχθροί του, δεν έπαυσε να μας αγαπά, ενώ εχθρός είναι εκείνος που χωρίς να τον βλάψουμε μας καταδίκασε σε θάνατο [111]. Ο Θεός αν και τον πληγώσαμε, παρακούοντας το θέλημα του, έδειξε την αγάπη του για εμάς και πέθανε για χάρη μας. Το βέλος της αγάπης που δέχτηκε η νύμφη συμβολίζει την κοινωνία της θεότητάς του [112].
Κάνοντας μία σύντομη αναφορά στο κτιστό και άκτιστο, ο Νύσσης θα μιλήσει για το ‘’μυστήριο της πίστης’’ [113]. Αυτό είναι η φανέρωση του Θεού ἐν σώματι, μέσω δηλαδή της σάρκας. Το σώμα του είναι η Εκκλησία κι εμείς είμαστε τα μέλη του σώματος, όπου το κάθε μέλος έχει διαφορετική εργασία. Μερικά από τα μέλη είναι οι απόστολοι, οι προφήτες, οι διδάσκαλοι, οι ποιμένες [114]. Όποιος κοιτάζει την Εκκλησία, θα πει ο Νύσσης, βλέπει τον Χριστό [115].
Η καρδιά της νύμφης έχει τρωθεί από το βέλος του έρωτα, αφού έβγαλε από πάνω της το πέπλο και πλέον μπορεί να δει την απερίγραπτη ομορφιά του Νυμφίου. Η έντονη αγάπη λέγεται έρωτας, λέει ο Νύσσης, αν το βέλος χτυπήσει την καρδιά, όχι όμως το σώμα. Οι Πατέρες της Εκκλησίας ταύτισαν τους όρους έρωτας και αγάπη [116]. Ο έρωτας μάλιστα στον Λόγο αυτό δείχνει πως αποτελεί την εκστατική πλευρά της αγάπης [117]. Η ψυχή καταφέρνει να διεισδύσει όλο και πιο βαθιά στη γνώση και την παρουσία του Θεού μέσα από την αγάπη [118]. Εξάλλου, ο έρωτας είναι αυτός που στο πλατωνικό Συμπόσιο συνδέει τον θεό με τους ανθρώπους [119]. Δεν αρκεί η πλατωνική θεωρία της ενατένισης για να το καταφέρει αυτό [120].
Υποσημειώσεις:
[110] Γρηγορίου Νύσσης, Εξήγηση στα Άσματα, Λόγος ΙΓ’, ΕΠΕ 7, Θεσσαλονίκη, 1989, στ. 32-33, σ. 410 και στ. 1-2, σ. 410.
[111] Ό.π. στ. 4-7, σ. 412.
[112] Ό.π. στ. 15-16, σ. 412.
[113] Ό.π. στ. στ. 4, σ. 416.
[114] Ό.π. στ. 15-23, σ. 416.
[115] Ό.π. στ. 32-33, σ. 416.
[116] ‘’Πρῶτον αἴτιον τοῦ ουρανίου ἔρωτος ὁ Θεός ἐστιν ἐξηρημένος καί ἀναιτίως• εἰ γάρ ὁ ἔρως αὐτός ἐστιν ἡ ἀγάπη, ὡς προείρηται, γέγραπται δέ, ὅτι Θεός ἀγάπη ἐστί, δῆλον ὅτι πάντων ἑνοποιός ἔρως ἤτοι ἀγάπη ὁ Θεός ἐστιν’’, βλ. Μαξίμου Ομολογητού, Σχόλια εἰς τό περί θείων ὀνομάτων, PG4, 268C-269A.
[117] Andrew Louth, The origins of the Christian mystical tradition, From Plato to Denys, Oxford University Press, 2007, p. 93.
[118] Ό.π. p. 94.
[119] Πλάτων, Συμπόσιο, 203a.
[120] Βλ. Andrew Louth, The origins of the Christian mystical tradition, From Plato to Denys, Oxford University Press, 2007, p. 94.
(συνεχίζεται)
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Κληρικός Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών & Μετεώρων
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
