Το κείμενο και η φωτογραφία είναι από το βιβλίο: + Ιερομονάχου ΙΣΑΑΚ – Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου.
Επιμέλεια: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΕΡΓΟΥΛΑΣ
Η εξωτερική εµφάνιση του Γέροντα ήταν ενός συνηθισμενου µοναχού. Το ανάστηµά του μετριο, περίπου 1,60 µ. ύψος. Ηταν πολύ λεπτός, σκελετωμενος από την πολυετή άσκηση, με ωραία, αρµονικά και λεπτά τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Η όλη εµφάνισή του απέπνεε καλωσύνη και συµπάθεια.
Το βλέµµα του ζωηρό, εκφραστικό (εκφραζόταν και µιλούσε με τα µάτια του), διεισδυτικό και σπινθηροβόλο. Ειρήνη, σιγουριά και αρχοντιά συνώδευαν τις κινήσεις του. Τα γένια του μετρια, πυκνά και σχεδόν κατάλευκα πριν από την κοίµησή του. Τα µαλλιά του µιξοπόλια (ασπρόµαυρα) και πολύ πυκνά, έφθαναν ως τους ώµους του. Συνήθως φορούσε πλεκτό µάλλινο σκούφο, χοντρό για το κρύο. Σε εξόδους φορούσε τον συνηθισμενο αγιορείτικο.
Οι παλάµες των χεριών του µεγαλύτερες του κανονικού, στιβαρές, έδειχναν άνθρωπο που είχε ασχοληθή με χειρωνακτικές εργασίες. Τα πέλµατα των ποδιών του µεγάλα, δυσανάλογα προς το ανάστηµά του. Τα δόντια του έλειπαν σχεδόν όλα, εκτός από δύο στην άνω σιαγόνα και λίγα µπροστινά στην κάτω.
Δεν θέλησε να βάλη δόντια, αν και του πρότειναν πνευµατικά του τέκνα. Συγκατατέθηκε όµως και έβαλε δύο «γκυλιέδες», όπως ωνόµαζε τις θήκες. Όταν γελούσε, φαίνονταν χαρακτηριστικά. Παρά την έλλειψη των δοντιών, µιλούσε καθαρά, και δεν φαινόταν αυτό σαν σωµατικό µειονέκτηµα. Η έκδηλη θεία χάρι σκέπαζε αυτή την έλλειψη και τον έκανε να φαίνεται «ωραίος κάλλει». Το πρόσωπό του ήταν φωτεινό και χαριτωμενο. Ολόκληρος ήταν «λαµπρόν της χάριτος γνώρισµα».
Οι αισθήσεις του παρέµειναν οξύτατες ως την κοίµησή του και λειτουργούσαν πολύ καλά. Με την όσφρησή του από ένα χιλιόµετρο µακρυά αισθανόταν κάποιον που κάπνιζε. Η ακοή του πολύ ευαίσθητη. Η όρασή του καταπληκτική.
Έβλεπε λεπτομέρειες από πολύ µακρυά. Με γυαλιά πρεσβυωπίας έκανε ξυλόγλυπτα με λεπτομερειες ως τα τέλη της ζωής του. Φαινόταν ένας φυσιολογικός άνθρωπος, αλλά έκρυβε στον «κρυπτόν της καρδίας άνθρωπον, τον κατά Θεόν κτισθέντα», την θεία χάρι που ήταν αδύνατο να κρυφθή και ασύλληπτο να κατανοηθή.
Αν και γέρων λευκόθριξ, ασθενής και χωρίς δόντια, ήταν όµως λέων. Είχε κάτι το δυνατό, το αποφασιστικό, το θεϊκό. Μεσα σε αυτό το ασθενικό και µικροκαµωμενο σώµα κρυβόταν µιά ψυχή ανδρεία, με πολλή δύναµη και θυµό.
Τον θυµό οι άγιοι Πατέρες τον ονοµάζουν νεύρο της ψυχής. Αυτή την δύναµη (θυµό) την έστρεψε προς το καλό και την αξιοποίησε για να επιτύχη τις αρετές. Δεν δίσταζε να ελέγξη κάποιον, όταν έκανε κακό που υπερέβαινε τα όρια, και να θυµώση απαθώς1 -«οργίζεσθε και µή αµαρτάνετε»- χωρίς να χάση την ειρήνη του, πάντοτε όµως υπερασπίζοντας κάτι ανώτερο και όχι τον εαυτό του. Μιλούσε τότε, όχι κυριευμενος από το πάθος της οργής, αλλά με πόνο ψυχής.
Ήταν από φύσεως ανοικτός και ευχάριστος, φιλόξενος και ελεήµων, γνήσιος Ανατολίτης. Αγαπούσε να διηγήται χαριτωμενες ιστορίες με πνευµατικό περιεχόµενο και να γελά από την καρδιά του: «Δυστυχώς σήµερα», έλεγε, «χάθηκε από τους πολλούς το φυσικό γέλιο».
Μπορούσε να ξεσπάση σε κλάµατα από συµπάθεια, να ασπασθή ως αδελφό του κάποιον πονεμενο που πρώτη φορά έβλεπε, και να κάνη κάθε θυσία για να τον αναπαύση και να τον βοηθήση. Και όλα αυτά τα έκανε από την καρδιά του φυσικά και αυθόρµητα.
Θυσιαζόταν για το πιστεύω του και για την αγάπη προς τον πλησίον. Απεχθάνετο την διπροσωπία, την χαμερπεία και την ασυνειδησία. Τιµούσε και σεβόταν τους εναρέτους, τους ευλαβείς, όσους είχαν ιδανικά και εργάζονταν για το καλό της Εκκλησίας και του Έθνους, τους φιλότιµους που είχαν πνεύµα θυσίας. Ελεγε: « Εχω μεσα στην καρδιά µου αυτούς που έχουν καλωσύνη, ευλάβεια και απλότητα».
Στον πιο άσηµο άνθρωπο, αν µάλιστα ήταν πονεμενη και ευαίσθητη ψυχή, ταπεινωνόταν απεριόριστα, γινόταν χώµα. Αλλά γινόταν βουνό πανύψηλο, βραχος ασάλευτος στις απειλές, στους εκφοβισµούς, στις κολακείες, στις δωροδοκίες των δυνατών. Ηταν απτόητος µπροστά στις απειλές, τον κίνδυνο και τον θάνατο. Ηταν άτρωτος από συκοφαντίες, ακόµη και στα κτυπήµατα «των πολεµούντων αυτόν από ύψους»2 (δηλαδή των ισχυρών της γης).
Ηταν άνθρωπος με πλούσιο εσωτερικό περιεχόµενο. Είχε καρδιά με αισθήµατα εξαγνισμενα (άσχετα με κάθε συναισθηµατισµό). Ηταν άνθρωπος τέλειος, άνθρωπος του Θεού. Μία θεότευκτη εικόνα με πολύτιµες ψηφίδες, τις αρετές.
Ενα «καθαρό και ακηλίδωτο έσοπτρο», που αντανακλούσε θείες ιδιότητες. Ο Άγιος ήταν φύση αγαθή, με καλές καταβολές, προικισμενος με σπάνια χαρίσµατα. Αλλά αγωνίσθηκε πολύ, αύξησε και διπλασίασε τα τάλαντά του. Ο Θεός του έδωσε πολλά, και ο Άγιος τα απέδωσε πολλαπλά.
Ηταν φαινόµενο ευφυΐας, ευστροφίας, ετοιµότητος. Σπάνια και ασυνήθης περίπτωση. Είχε καταπληκτική µνήµη. Θυµόταν κάποιον που έβλεπε µιά φορά για δεκαετίες. Κάποτε στην «Παναγούδα» τον επισκέφθηκε ένας ηλικιωμενος.
Ο Γέροντας τον ρώτησε: «Είσαι ο Κοκκινέλης;». Πράγµατι ήταν ο Κοκκινέλης, με τον οποίο είχαν συνυπηρετήσει για λίγο στρατιώτες πριν από µισόν αιώνα. Ήταν μεσα σε όλα, χωρίς να ασχολήται με όλα. Γνώριζε τα του κόσµου, διαμενοντας στην έρηµο. Ήταν πνευµατικά µαζί με όλους, αγαπούσε όλο τον κοσµο και απείχε από όλους.
Γνώριζε πολλά χωρίς να έχη σπουδάσει. Συναναστρεφόταν άνετα και συζητούσε με επιστήµονες και άλλες προσωπικότητες, χωρίς να µειονεκτή. Αντιθέτως οι κατά κόσµον σοφοί τον συµβουλεύονταν.
Σε ερώτηση, αν µετανόησε που δεν σπούδασε, απάντησε αρνητικά. Μόνο για την γνώση της αρχαίας Ελληνικής έλεγε: «Αν είχα βγάλει κανά δυό τάξεις στο Γυµνάσιο, θα καταλάβαινα καλύτερα την Αγία Γραφή και τους αγίους Πατέρες». Ήταν όµως ακριβής στα λόγια του. Οι απαντήσεις του δεν άφηναν κενά.
Καταλάβαινες αυτό που ήθελε να πη και χωρίς λόγια. Με λίγα έλεγε πολλά. Με µιά παραστατική χειρονοµία έδινε να εννοήση κανείς ένα πρόσωπο, µιά ολόκληρη υπόθεση. Ηταν από την φύση του καλλιτέχνης και ποιητής. Είχε την ικανότητα να γράφη ποιήµατα και τροπάρια, και να ζωγραφίζη.
Αγαπούσε τη νοικοκυρεμενη δουλειά. Ό,τι έπιανε στα χέρια του, το έκανε με µεράκι, τέλεια· περισσότερο ό,τι είχε σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία. Ειχε επιµονή και μεθοδο στην επίτευξη των στόχων του.
Στις σχέσεις του με τους άλλους ήταν απλός, αυθόρµητος, ζεστός και είχε ένα δικό του τρόπο, µιά πνευµατική τέχνη για να σε πλησιάση, να επικοινωνήση µαζί σου και να σε αναπαύση. Σε παρακολουθούσε σιωπηλά με προσοχή τεταμενη, σε άφηνε να µιλήσης και ερχόταν στην θέση σου. Φερόταν στους άλλους με ευαισθησία και λεπτότητα, και µόνο στον εαυτό του ήταν αυστηρός. Αυτές οι αντιθέσεις στον χαρακτήρα του συνέθεταν µιά θαυµαστή αρµονία: Επιείκεια προς τους άλλους και αυστηρότητα στον εαυτό του, ησυχία και κοινωνικότητα, απλότητα πίστεως και δεινότητα διανοητική, τήρηση με ευλάβεια των τυπικών και πνεύµα ελευθερίας.
Όποιον δρόµο και αν ακολουθούσε ο Άγιος στην ζωή του, θα διακρινόταν, γιατί ήταν «δοχείον χωρητικόν», µηχανή δυνατή, φακός µεγάλης εντάσεως.
Προτίµησε όµως να γίνη «κονσερβοκούτι» που αντανακλά τις ακτίνες του Ηλίου της δικαιοσύνης, και δείχνει τον Ήλιο, αντί να λάµψη πρόσκαιρα σ αυτον τον ψεύτικο κόσµο με την δική του αυτοπροβολή. Αγωνίσθηκε πολύ με φιλότιµο και αυταπάρνηση. Εδωσε τα πάντα στον Θεό, και υπέµεινε πειρασµούς και θλίψεις για τον Θεό. Βοήθησε αναρίθµητα πλήθη ανθρώπων. Μονοµάχησε με τον διάβολο και βγήκε νικητής. Τώρα ακούει την ευλογημενη φωνή: «Τω νικώντι δώσω αυτώ φαγείν εκ του ξύλου της ζωής, ο εστιν εν τω παραδείσω του Θεού µου»3
Το μήνυµά του
Πρώτα πιστεύουµε στον Θεό και ύστερα αγαπάµε τον Θεό και την εικόνα του, τον άνθρωπο. Η πίστη αυξάνει με την προσευχή. «Πρόσθες ηµίν πίστιν».
«Όπως έχω καταλάβει, όλο το κακό προέρχεται από την απιστία. Όταν ο άνθρωπος δεν πιστεύη στον Θεό, θέλει να γλεντήση την ζωή του. Γι αὐτό και επιδίδεται σε κάθε είδους αµαρτία».
«Ο άνθρωπος πρέπει να συλλάβη το βαθύτερο νόηµα της ζωής, ότι αυτή η ζωή είναι να ετοιµαστούµε για την άλλη. Από κει και πέρα, όπως ένας που ταξιδεύει να πάη κάπου χρειάζεται έναν οδηγό, έτσι και για το ουράνιο ταξίδι, πρέπει να βρη έναν οδηγό (Πνευµατικό). Μετά, να τον βάλη σε ένα πρόγραµµα, λίγη µελέτη, λίγη προσευχή, να αποφεύγη τις αφορμες της αµαρτίας, και το κοσµικό φρόνηµα που είναι το χειρότερο απ ὅλα. Οπότε έτσι η καρδιά του θα είναι στον Χριστό».
«Πρέπει να αγωνιστούµε με φιλότιµο να σωθούµε, για να µή λυπήσουµε τον Χριστό. Θα µάς πει ο Χριστός: «Παιδί µου εγώ έκανα τόσα για να σε σώσω. Έχυσα το αίµα µου και υπέµεινα τόσα πάθη, εσύ τι έκανες για να σωθής»;
«Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να βρη και να αγιάση την κλίση του. Ο προκοµμενος άνθρωπος, όπου και να βρεθή, είτε στον γάµο, είτε στον µοναχισµό, θα είναι επιτυχημενος».
«Να προτιµούµε τις θλίψεις και να τις δεχώµαστε καλύτερα από τις χαρές. Το πικρό φάρµακο πολλές φορές είναι καλύτερο από το γλυκό, διότι θεραπεύει. Η πραγµατική χαρά γεννιέται από τον πόνο».
«Εκείνο που εµποδίζει τον άνθρωπο στην προκοπή του στα πνευµατικά ειναι ότι δεν δουλεύει το µυαλό του σε ο,τι τον ωφελεί πνευµατικά αλλά σε αλλα πράγµατα».
«Πρέπει να µπή μεσα µας ο πόνος για την σύγχρονη κατάσταση για να µπορέσουµε να κάνουµε καρδιακή προσευχή».
«Σήµερα ήρθε η εποχή να διαχωρισθούν τα πρόβατα από τα ερίφια, οι πιστοι από τους απίστους. Αργότερα θα ρθεῖ καιρός που θα δώσουµε εξετάσεις, θα υποστούµε και διωγµούς για την πίστη µας, και τότε θα φανεί το µπακίρι από το χρυσό».
«Όταν κάποιος στενοχωρήται γιατί υποφέρει για τους άλλους, πονά τους αλλους, κάνει τα δικά τους προβλήµατα δικά του, τότε αυτός έχει µισθό µάρτυρος.
Οι άνθρωποι που θυσιάζουν τα πάντα πόσο χαριτωμενοι είναι! Ούτε προβλήµατα έχουν και λάµπει το πρόσωπό τους γιατί έχουν την θεϊκή χαρά συνέχεια».
«Όλη η βάση της πνευµατικής ζωής είναι να σκέφτεται τον άλλον και τον εαυτό του να τον βάζη τελευταίο, να μην τον υπολογίζη. Όταν έρθουµε στην θέση του άλλου και τον καταλάβουµε, τότε συγγενεύουµε με τον Χριστό».
«Η χάρις του Θεού είναι ακριβό πράγµα. Για νάρθη να κατοικήση μεσα στον άνθρωπο, πρέπει να βρη τον άνθρωπο να συµφωνή κατά Πνεύµα με τον Θεό και ο άνθρωπος να εξασκήση (εξαντλήση) όλο το ανθρώπινο. Ενώ εµείς θέλοµε να έλθη η θεία χάρις για να µάς απαλλάξη από τις αδυναµίες, χωρίς αγώνα.
Για να κατοικήση στον άνθρωπο το Άγιο Πνεύµα χρειάζεται πολύ αυταπάρνηση, πολύ φιλότιµο, ταπείνωση, αρχοντιά, θυσία. Η πνευµατική ζωή δεν είναι απόλαυση. Ο Χριστός έχει τοποθετήσει την µπρίζα, αλλά τα δικά µας καλώδια είναι σκουριασμενα και δεν δέχονται την θεία χάρι. Να ξεσκουριάσουµε τα καλώδια, ν᾽ αγωνιστούµε να γνωρίσουµε τον εαυτό µας, να κόψουµε τα πάθη µας, να αποκτήσουµε τις αρετές και έτσι θα µάς επισκεφθή η χάρις του Θεού». Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας. Αµήν.
Υποσημειώσεις:
1. «Ο δε θυμός τότε πάλιν κινείται κατά φύσιν, ότε πάντας ανθρώπους αγαπά και προς ουδένα αυτών ή λύπην ή μνησικακίαν κέκτηται», αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού Λόγος ψυχωφελής. Φιλοκαλία τομ. Β’ σ. 236.
2. Ψαλμ. νε’. 3
3. Αποκ. β’, 7
4. Αντί επιλόγου παρατίθενται μερικά χαρακτηριστικά σημεία της διδασκαλίας του Γέροντα.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
