“Ει δε Σύρος, τι το θαύμα; Μίαν, ξένε, πατρίδα κόσμον ναίομεν, εν θνατούς πάντας έτικτε Χάος” (Κι αν είμαι Σύριος, τι το περίεργο; Κοινή πατρίδα κατοικούμε, ξένε, τον κόσμο μας. Και τους θνητούς, όλους εμάς, το Χάος μάς γέννησε, Μελέαγρος).
Ηλία Γιαννακόπουλου
Φιλολόγου
Πώς λέγαμε παλιά, όταν θέλαμε να δηλώσουμε την αλληλεγγύη μας σε έναν λαό. «Είμαστε όλοι Βερολινέζοι» (“Ich bin ein Berline”)[26 Ιουνίου 1963, Τζον Κένεντι].
Ποιος το περίμενε πως 61 χρόνια μετά την ιστορική αυτή φράση του Τζον Κένεντι θα νιώθαμε και σήμερα την ανάγκη να πούμε κάτι παραπλήσιο για τους κατοίκους της Συρίας.
“Είμαστε όλοι Σύριοι”
Ποιος θα υπολόγιζε πως αιώνες μετά (από το 70 π. χ) ένας Σύριος ποιητής-επιγραμματοποιός, ο Μελέαγρος, που γεννήθηκε στην Τύρο της Συρίας και πέθανε ως πολίτης της Κω και που σε μια αυτοβιογραφική του παρακαταθήκη είχε διακηρύξει εμφαντικά ένα κοινό γνώρισμα όλων των ανθρώπων της Γης, την κοινή μας Καταγωγή (Χάος) και την κοινή μας Πατρίδα, τον Κόσμο (Και όλα αυτά χωρίς να αποκηρύξει την Συριακή καταγωγή του), θα μάς ανάγκαζε να εκφράσουμε κι εμείς την αλληλεγγύη μας στον χειμαζόμενο Συριακό λαό.
“Η νήσος Τύρος με ανέθρεψε. Γενέτειρα, πατρίδα μου / τα Γάδαρα, των Ασσυρίων η Αθήνα./ Ο Μελέαγρος είμαι, του Ευκράτη βλαστός./ Με των Μουσών τη συνδρομή, πρώτα στου Μένιππου την τέχνη δόθηκα. Κι αν είμαι Σύριος, τι το περίεργο; Κοινή πατρίδα κατοικούμε, ξένε, τον κόσμο μας. Και τους θνητούς, όλους εμάς, το Χάος μάς γέννησε”.
Ποιος θα υποψιαζόταν πως κάποιοι στίχοι του κοσμοπολίτη Κ. Καβάφη (έναν περίπου αιώνα μετά) θα ήταν τόσο επίκαιροι και θα μάς ανάγκαζαν να δούμε πως καταστρέφεται μία χώρα, όταν οι Ηγέτες της νοιάζονται μόνον για την εξουσία τους.
“Βλάπτουν κι οι τρεις τους την Συρία το / ίδιο…/…Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί / να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό”(«Ας Φρόντιζαν»)
Να, λοιπόν, που η Ιστορία και η Λογοτεχνία (ποίηση) μπορούν να μάς διδάξουν πολλά, αρκεί να βρούμε τον τρόπο να διαβάζουμε σωστά όλα όσα εμπεριέχονται σε αυτές και να προβαίνουμε στις αναγκαίες ιστορικές αναγωγές ανάλογα με την εποχή και τη χώρα στην οποία ζούμε.
Δεν είναι ανάγκη ούτε για τους Σύριους αλλά ούτε και για εμάς να υπάρχουν οι “Κραταιοί Θεοί” για να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε όλα αυτά που συμβαίνουν αυτήν την περίοδο στην πολύπαθη Συρία.
Το “Τέταρτο Καλό” του καβαφικού στίχου-ευχής φαίνεται πως δύσκολα θα βρεθεί. Κι αυτό, όχι γιατί δεν υπάρχουν πια οι “Κραταιοί Θεοί”, αλλά γιατί τα “Τρία άλλα Καλά” (Ζαβίνας, Γρυπός, Υρκανός, όπως ειρωνικά τους περιγράφει ο Καβάφης στο ποίημα του, «Ας Φρόντιζαν») ήδη κατέλαβαν τις πιο καίριες θέσεις στο “Μεγάλο Φαγοπότι” του συριακού εδάφους.
Οι Ρώσοι με τα απομεινάρια του Άσαντ (Αλουίτες;), η Τουρκία και η ΗΠΑ που στο όνομα της βοήθειας προς τους Κούρδους προσπαθούν να ελέγχουν την περιοχή (πετρέλαια γαρ…), αλλά και τον νέο-Οθωμανισμό του Ερντογάν. Δίπλα στα τρία αυτά «Καλά» και το Ισραήλ που παίζει στην περιοχή “εν ου παικτοίς”, αφού όλα λειτουργούν υπέρ του.
Το νέο καθεστώς του πρώην καταζητούμενου και επικηρυγμένου (παρακλάδι της Αλ Κάιντα) Τζολάνι προβάλλει το μετριοπαθές προσωπείο του στοχεύοντας σε μία ομαλή μετάβαση της εξουσίας. Οι δυτικές χώρες και όχι μόνο αυτές ζητούν μία συμπεριληπτική κυβέρνηση με τον απαιτούμενο σεβασμό στις διάφορες εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες. Πόσο, όμως, κατορθωτό είναι αυτό σε μια χώρα με τέτοιο κενό εξουσίας;
Πόσο πειστικοί μπορεί να είναι οι τζιχαντιστές της HTS (Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ) για την επιβολή ενός στοιχειωδώς δημοκρατικού και συμπεριληπτικού πολιτεύματος σε μια κατεστραμμένη χώρα με πολλές μειονότητες κάθε μορφής (εθνοτικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές, γλωσσικές…);
Πολλοί φοβούνται μήπως επαναληφθεί το πείραμα του Ιράν μετά την εκδίωξη του Σάχη, το 1979. Εκεί το κενό του Σάχη το κάλυψε-αντικατέστησε ένα σκληρό θεοκρατικό καθεστώς των μουλάδων. Ποιος διαβεβαιώνει πως δεν θα συμβεί το ίδιο και στη Συρία; Συνήθως στις χώρες αυτές το ένα αυταρχικό καθεστώς το διαδέχεται άλλο αυταρχικότερο, όπως διδάσκει η Ιστορία.
Ελπίζουμε στη Συρία να διαψευσθεί η θέση πως η “ιστορία επαναλαμβάνεται ως τραγωδία” και όχι ως κωμωδία” όπως υποστήριζε ο Μαρξ παλιότερα.
Στον 21ο αιώνα και στη χώρα της Συρίας δοκιμάζονται οι θεωρίες αν οι πολλές εθνότητες και θρησκείες μπορούν να συνυπάρξουν. Δοκιμάζονται οι θεωρίες περί ειρηνικής συνύπαρξης ανθρώπων που τα εθνοτικά τμήματα και τα θρησκευτικά δόγματα ποικίλλουν.
Πώς θα μπορέσει μία χώρα να κυβερνηθεί σωστά όταν ιστορικά γνώρισε το πέρασμα πολλών λαών από το έδαφός της και που κάθε λαός άφησε το αποτύπωμά του;
Ασσύριοι (εξού και το όνομα της Συρίας), Χιττίτες, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ρωμαίοι, Άραβες, Τούρκοι Οθωμανοί, Κούρδοι, Αρμένιοι, Έλληνες και πολλοί άλλοι είναι μερικοί από τους λαούς…
Πώς θα μπορέσουν να βρουν ένα modus Vivendi οι πολλές θρησκευτικές μειονότητες, όπως: Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί, Αλαουίτες, Ισμαηλίτες, Δρούζοι και Μαρωνίτες και τα υποσύνολά τους;
Κανείς δεν θα νιώσει ευτυχής, και περισσότερο οι Σύριοι, αν τoν πολιτικό αυταρχισμό και ολοκληρωτισμό τον διαδεχθεί ένας θρησκευτικός ολοκληρωτισμός.
Εννοείται πως όλα τα σενάρια είναι πιθανά, χωρίς να αποκλείονται και τα χειρότερα για μια τριχοτομημένη Συρία ή για μία Συρία ακρωτηριασμένη εδαφικά.
Μέλλει, δηλαδή, να αποδειχθεί, αν η Συρία είναι περισσότερο ένας γεωγραφικός όρος, παρά εθνολογικός (όπως Έλληνας, Σέρβος, Αιγύπτιος). Κι αυτό γιατί στην περιοχή αυτή της Μέσης Ανατολής φιλοξενήθηκε μία πανσπερμία φυλών, λαών και πολιτισμών με διαφορετική Γλώσσα, Θρησκεία, Κουλτούρα.
Από τη Συρία, δηλαδή, έλειπε και λείπει αυτό που είπε για τους Έλληνες ο Ηρόδοτος (Το όμαιμον, το ομόγλωσσον, το ομόθρησκον, το ομότροπον).
“Αύτις δε το Ελληνικόν, εόν όμαιμόν τε και ομόγλωσσον, και θεών ιδρύματά τα τε κοινά και θυσίαι ήθεά τε ομότροπα” (Θ,144)
Το Ισραήλ θα αποσυρθεί από τα υψίπεδα Γκολάν; Η Τουρκία μέχρι πού θα αρκεστεί στις διεκδικήσεις της επί Συριακού εδάφους στο όνομα εκδίωξης των Κούρδων ανταρτών; To Ιράν θα αποδεχτεί τον αποκλεισμό του από την ενίσχυση της Χεζμπολάχ; H Ρωσία θα αποχωρήσει τόσο εύκολα και αθόρυβα από το πρώην προτεκτοράτο της στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο; Ποια θα είναι η στάση των υπόλοιπων γειτονικών και μη αραβικών χωρών;
Οι ΗΠΑ τέλος πώς θα μπορέσουν να κυριαρχήσουν πάνω στις βλέψεις τόσο του Ισραήλ όσο και της Τουρκίας; Θα ήταν ανησυχητικό να δούμε μία σύγκρουση επί Συριακού εδάφους μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Ο Τραμπ θεωρεί φίλους του τόσο τον Ερντογάν όσο και τον Νετανιάχου.
Πολλοί, λοιπόν, οι ξυλοκόποι της περιοχής σε ένα δέντρο (Συρία) που θα αργήσει πολύ να βρει την ηρεμία της.
Ελπίζουμε αυτή τη φορά ο ΟΗΕ να δικαιώσει την ύπαρξή του και να αποσοβήσει μία άλλη εστία πολέμου. Είναι μία ιστορική ευκαιρία για την ανθρωπότητα να φανεί αλληλέγγυα στον συριακό λαό.
Είθε οι πολλοί θεοί της βασανισμένης χώρας να προστατεύσουν το λαό της από τα χειρότερα. Εμείς δεν μπορούμε τίποτα άλλο να κάνουμε παρά να διακηρύξουμε ακόμη μία φορά το:
“Είμαστε όλοι Σύριοι…”
Αυτό το διεθνιστικό και ουμανιστικό μήνυμα που εμπεριέχεται τόσο στην παραπάνω φράση του Κένεντι όσο και στο επίγραμμα του Μελέαγρου μπορούμε και πρέπει να κάνουμε σημαία των ημερών μας. Κι αυτό γιατί:
“Μίαν πατρίδα κόσμον, / ναίομεν, / εν θνατούς πάντας έτικτε Χάος” .
Εξάλλου η Εθνικότητα, οι Θρησκείες και η Γλώσσα (ποικιλογλωσσία) δεν πρέπει να κτίζουν τείχη μεταξύ των ανθρώπων αλλά να αποτελούν γέφυρες επικοινωνίας και κατανόησης-αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και των λαών. Το παρακάτω επίγραμμα του Μελέαγρου μπορεί να μας βοηθήσει στην κατανόηση και αλληλεγγύη των συνανθρώπων μας;
“Αλλ’ ει μεν Σύρος εσσί, «Σαλάμ». /Ει δ΄ Έλλην, «Χαίρε»,/ το δ’ αυτό φράσον” .
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
