Η εκκλησία µας στις 6 Δεκεµβρίου τιµά τη µνήµη του Αγίου Νικολάου Επισκόπου Μύρων της Λυκίας, του θαυµατουργού αγίου των ναυτικών µας αλλά και των στεριανών. Είναι ο προστάτης των ναυτικών, χωρίς ο ίδιος να ήταν ναυτικός.
Του ΓΙΑΝΝΗ ΨΑΡΡΗ
Δεν υπάρχει νησί χωρίς εκκλησία στο όνοµά του, ούτε πλοίο χωρίς το εικόνισµά του µε το ακοίµητο καντήλι. Όµως, και στη στεριά αρκετές είναι οι πόλεις της χώρας µας που τον έχουν πολιούχο. Στη Μητρόπολή µας οι ενοριακοί ναοί της Παναγίας είναι 15 και του Αγίου Νικολάου 14.
Τι να πρωτογράψει κανείς για τον Άγιο Νικόλαο, τον λαϊκό άγιο! Γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας το 250 µ.Χ. Η παράδοση αναφέρει πως όταν ήταν βρέφος δεν θήλαζε Τετάρτη και Παρασκευή. Γόνος και µοναχοπαίδι πλούσιας οικογένειας, ορφάνεψε σε νεανική ηλικία. Την περιουσία του τη µοίρασε κρυφά στους φτωχούς.
Στην αρχή χειροτονήθηκε ιερέας και αργότερα οι Επίσκοποι ανέδειξαν τον Νικόλαο σε Μητροπολίτη Μύρων.
Είχε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Έκανε γηροκοµεία, φτωχοκοµεία και νοσοκοµεία. Η πραότητά του δεν τον εµπόδιζε να είναι αυστηρός εκεί που έπρεπε και να είναι «ο ποιµήν, ο βαστάζων ράβδον».
Στους διωγµούς του Μαξιµιανού και του Διοκλητιανού κατά των Χριστιανών και ειδικότερα κατά των Επισκόπων, εξορίστηκε και φυλακίστηκε για δέκα χρόνια. Ελευθερώθηκε όταν Αυτοκράτορας έγινε ο Μέγας Κωνσταντίνος και επέστρεψε πάλι στη Μητρόπολή του.
Το 325 πήρε µέρος στην Α’ Οικουµενική Σύνοδο που έγινε στη Νίκαια. Και οι 318 Πατέρες καταδίκασαν τον αιρετικό Άρειο και θέσπισαν το πρώτο µέρος του Συµβόλου της Πίστεως (Πιστεύω). Λέγεται πως ο Επίσκοπος Νικόλαος χαστούκισε δυνατά τον Άρειο µπροστά στον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο και για τον λόγο αυτό φυλακίστηκε. Αλλά το βράδυ παρουσιάστηκε στο κελλί του ο Χριστός, ο οποίος του έδωσε ένα Ευαγγέλιο, και η Θεοτόκος, η οποία του χάρισε ένα αρχιερατικό ωµοφόριο.
Το πρωί οι δεσµοφύλακες τον βρήκαν λυµένο, έχοντας τα κειµήλια στους ώµους και στα χέρια. Όταν τον ρώτησαν που τα βρήκε, τους είπε την αλήθεια. Μόλις το έµαθε αυτό ο Αυτοκράτορας, διέταξε να τον αποφυλακίσουν.
Κοιµήθηκε το 330 µ.Χ. σε ηλικία 80 ετών.
Ο ναός της Καλαμπάκας
Ένας από τους πολλούς ναούς που γιόρτασαν ήταν και το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου στην πόλη µας την Καλαµπάκα. Πρόκειται για το ναό που συστεγάζεται µε το Ναό του Αγίου Αντωνίου πάνω στον «πεζόδροµο Μετεώρων» και κοντά στον ναό της Παναγίας.
Μία κοινή εξωτερική είσοδος οδηγεί σε ένα στενόµακρο διάδροµο, είδος πρόναου. Από εκεί µια είσοδος αριστερά οδηγεί στον άγιο Αντώνιο και µία δεξιά στον Άγιο Νικόλαο, που είναι ένας από τους πιο παλιούς της Μητρόπολής μας. Τµήµα της νότιας πλευράς του είναι κτισµένο σε βράχο, πάνω στον οποίο υπάρχει µικρό νέο κωδωνοστάσιο.
Ο κυρίως ναός είναι διαστάσεων περίπου 4Χ3,5 µ. Η Αγία Τράπεζα είναι στην κόγχη του ιερού και κάτω της υπάρχει εντοιχισµένο µαρµάρινο κιονόκρανο, το οποίο αποκαλύφθηκε από το συνεργείο που πριν 15-20 χρόνια έκανε καθαρισµό-συντήρηση των αγιογραφιών.
Πάνω από την είσοδο του ναού εξωτερικά υπάρχει σε εσοχή τοιχογραφία του Αγίου.
Πάνω από την είσοδο του ναού εσωτερικά, υπάρχει η επιγραφή « + Ανακ(αι)νίσθη ούτος ο θηος κ(αι) πάνσεπτος ναός του α(γίου)/ενδόξου Νικολάου κατά το ΖΡΚΘ {….}/ριθίς κ(αι) δευτέρου κατά 1819 µινή {Σεπτεµβρίου} 6/κ(αι) αρχιερατεύοντος {….} κ(αι) επιτροπεύοντος {…./….}». Από την επιγραφή που την αναφέρει ο Ν. Μουτσόπουλος φαίνεται καθαρά το 1819 και κάποια γράµµατα λέξεων.
Στο βόρειο τοίχο, στο άκρο αριστερό µέρος των στηθαρίων υπάρχει σε πάρα πολύ καλή κατάσταση η επιγραφή: «+ΔΕΗCIC TOY ΔΟΥ/ΛΟΥ του Θ(ΕΟ)Υ. ΘΕΟ/ΤΟΚΗC. Κ(ΑΙ) ΜΕΤΑ/ ΤΗC CIMBIOY AYTOY/ΚΟΥΜΠΟΥΛΟC. Κ(ΑΙ)/ΤΟΝ ΤΕΚΝΟΝ ΑΥΤΟΥ/ΑΓΟΡΑCTOC/ ETOYC z r κ θ». Βλέπουµε πως τα γράµµατα των χρονολογιών και στις δύο επιγραφές είναι ίδια: ΖΡΚΘ και ΖΡκθ. Δηλαδή 7.129-550 9/8=1620/21. Άρα, ο ναός είναι κτισμένος νωρίτερα από το 1620/1621.
Το παλαιό ταβάνι του ναού ήταν πανοµοιότυπο µε αυτό του καθολικού της Μονής του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά. Το παλαιό δάπεδο ήταν από κεραµικές πλάκες, που ανάµεσα είχαν πλεγµένες κοτσίδες για στολίδια. Τώρα είναι πέτρινο (πλάκες) πάνω από το παλαιό.
Στο προηγούµενο ευτελές σανιδένιο τέµπλο υπήρχε ένας µεγάλος σταυρός, ίσως αποµεινάρι παλαιού τέµπλου, ο οποίος τώρα βρίσκεται στον πρόναο, χωρίς να έχει συντηρηθεί. Το νέο τέµπλο είναι ξυλόγλυπτο. Στο σανιδένιο τέµπλο υπήρχε και µια παλαιά εικόνα του Αγίου Νικολάου όχι σε καλή κατάσταση. Ίσως η υγρασία να της έκανε ζηµιά. Επειδή ήταν µεγάλη και δεν χωρούσε στο νέο σκαλιστό τέµπλο, έµεινε εκτός αυτού.
Η εικόνα αυτή έχει µια ιδιαιτερότητα: εκτός από τον ολόσωµο Άγιο Νικόλαο, που κάθεται στον επισκοπικό θρόνο, εικονίζονται και άλλα δύο πρόσωπα. Πάνω δεξιά ο Ιησούς Χριστός να κρατά ένα Ευαγγέλιο µε επιγραφή και πάνω αριστερά η Θεοτόκος να κρατά τα χέρια της αρχιερατικό ωµοφόριο.
Πιστεύω πως είναι αναπαράσταση της νύχτας που πέρασε ο Άγιος Νικόλαος στη φυλακή και ανέφερα πιο πάνω.
Στην εικόνα ο Άγιος Νικόλαος κρατάει και αυτός Ευαγγέλιο µε επιγραφή γραµµένη ανάποδα. Από τη χρονολογία υπάρχουν οι δύο πρώτοι αριθµοί 1 και 7. Λείπουν οι δύο τελευταίοι. Δηλαδή η εικόνα είναι µεταξύ των ετών 1700 και 1799. Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχει μεγαλογράμματη δισανάγνωστη επιγραφή
Τα στοιχεία αυτά είναι από δική µου επιτόπια έρευνα. Δεν γνωρίζω αν θα µπορούσε να συντηρηθεί αυτή η εικόνα.
Στον Πρόναο, υπάρχει και άλλη µεγάλη εικόνα του Αγίου Νικολάου του έτους 1981 δωρεά της Μονής του Αγίου Στεφάνου.
Ο πανηγυρικός εσπερινός και ο Όρθρος
Την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2024 το βράδυ τελέστηκε ο Εσπερινός μετά αρτοκλασίας και σίτου από τους ιερείς παπα-Γιάννη Κουβελά, παπα-Λευτέρη Κουκουράβα και παπα-Κώστα Κοκόρα.
Το πρωί 6 Δεκεμβρίου 2024,ημέρα της εορτής, τελέστηκε ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία από τους ιερείς παπα-Γιάννη Κουβελά και παπα-Βασίλειο Ντούλα.
Τέλος να σημειώσω ότι παραμονές του Αγίου Νικολάου, κάποια καλόπαιδα έσπασαν το τραπέζι που υπήρχε έξω από το ναό.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
