Οι δουλειές του μέλλοντος και η κυβερνοασφάλεια αποτελούν δύο μεγάλα ερωτηματικά που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, τη ζωή μας, κυρίως σήμερα εν μέσω πανδημίας… και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί που μελετούν και συμβουλεύουν για τα θέματα αυτά, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη, αλλά και τους εθνικούς φορείς, έχουν έδρα την Ελλάδα. Πρόκειται για το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop) με έδρα τη Θεσσαλονίκη και τον Οργανισμός της ΕΕ για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA) με έδρα την Αθήνα-Ηράκλειο.
Με αφορμή της Ημέρα της Ευρώπης, οι επικεφαλής των δύο οργανισμών, σε μία κοινή συνέντευξη, μιλούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον ρόλο και το έργο που επιτελούν, αλλά και για το πώς μπορούμε εμείς, ως Έλληνες και Ευρωπαίοι, να εκμεταλλευτούμε τις υπηρεσίες τους.
Και από τη συνομιλία μας με τον εκτελεστικό διευθυντή του Cedefop, Γιούργκεν Ζίμπελ, μαθαίνουμε, μεταξύ άλλων, ποιες θα είναι οι δεξιότητες με τη μεγαλύτερη ζήτηση τα επόμενα χρόνια και ποιες ανάγκες δημιουργεί η πανδημία στην αγορά εργασίας, ενώ ο εκτελεστικός διευθυντής του ENISA, Γιούχαν Λεπασάαρ, μας ταξιδεύει στον όχι και τόσο αθώο κόσμο του διαδικτύου, παρουσιάζοντάς μας τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την κυβερνοασφάλεια στην εποχή του 5G και όχι μόνο.
Και, τέλος, και οι δύο, και ο Γερμανός Γιούργκεν Ζίμπελ και ο Εσθονός Γιούχαν Λεπασάαρ, απαντούν στην ερώτηση εάν όντως νιώθουν «τυχεροί», που ζουν στην Ελλάδα και διοικούν έναν ευρωπαϊκό οργανισμό, μακριά από τις Βρυξέλλες.
Η πανδημία, οι δουλειές του μέλλοντος και η ασφάλεια έναντι των κυβερνοαπειλών
Γιούργκεν Ζίμπελ (Cedefop): Στο Cedefop καταγράφουμε τις μακροπρόθεσμες τάσεις που διαμορφώνουν και αναδιαμορφώνουν την αγορά και τον κόσμο της εργασίας, τάσεις όπως ο αυτοματισμός της εργασίας, η πορεία προς την πράσινη οικονομία, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού, και βέβαια και τις συνέπειες αυτών των τάσεων. Πρόσφατα ολοκληρώσαμε μία μελέτη διαφόρων σεναρίων που αφορούν αυτές τις τάσεις και βγάλαμε τα εξής βασικά συμπεράσματα:
- Η πανδημία φαίνεται πως, αντί να μεταβάλλει συνολικά τους όρους του παιχνιδιού, επιταχύνει και ενισχύει τις υπάρχουσες μακροπρόθεσμες τάσεις: την αυξανόμενη σημασία του κλάδου των υπηρεσιών, την όλο και μεγαλύτερη ψηφιοποίηση και την κλιμακούμενη πόλωση της αγοράς εργασίας με την ενίσχυση των θέσεων που απαιτούν υψηλές δεξιότητες. Και αυτές τις υψηλές δεξιότητες καλείται να τις αποκτήσει ένα γηράσκον εργατικό δυναμικό.
- Πριν από την πανδημία και παρά τις τεχνολογικές προόδους, είχαμε παρατηρήσει στην αγορά εργασίας σημαντική ζήτηση για αντικατάσταση προσωπικού, δηλαδή αντικατάσταση προσωπικού που βγαίνει στη σύνταξη από ανθρώπους της γενιάς των baby boomers. H covid-19 επιτάχυνε τον αυτοματισμό της εργασίας, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι, που συνταξιοδοτούνται, να αντικαθίστανται από μηχανές. Η τάση αυτή θα έχει επιπτώσεις ως επί το πλείστον σε ανθρώπους με χαμηλά ή μεσαία προσόντα.
Ως εκ τούτου, οι πολιτικές που αφορούν τις δεξιότητες πρέπει να σχεδιασθούν με μία διττή φιλοδοξία: Αφενός να επιτρέψουν σε εργαζόμενους με υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων να παρακολουθήσουν τις μελλοντικές εξελίξεις στο χώρο της εργασίας και αφετέρου να βοηθήσουν όσους απασχολούνται σε θέσεις εργασίας που αυτοματοποιούνται, να κάνουν τη μετάβαση σε δουλειές με καλύτερες, και σε πολλές περιπτώσεις πιο πράσινες, προοπτικές.
Γιούχαν Λεπασάαρ (ENISA): Το 2020 ζήσαμε έναν πρωτοφανή ψηφιακό μετασχηματισμό που ήλθε ως αποτέλεσμα της πανδημίας covid-19. Ταυτόχρονα, κακόβουλοι παράγοντες κατάφεραν να προσαρμόσουν με ταχύτητα τις τακτικές των επιθέσεών τους, ώστε να εκμεταλλευθούν αυτήν τη νέα πραγματικότητα. O ENISA εξέδωσε σειρά προτάσεων με στόχο να βοηθήσει τους πολίτες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μειώσουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν μέσα από τη λήψη ορισμένων βασικών μέτρων ασφαλείας.
O ENISA, όμως, δεν βοηθά μόνον στην ανάπτυξη δυνατοτήτων άμεσης απόκρισης σε έκτακτες περιστάσεις, όπως η πανδημία του covid-19.
Επιπρόσθετα, υποστηρίζει τη δημιουργία μηχανισμών σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση περιστατικών και για τη διαχείριση κρίσεων που αφορούν την ψηφιακή ασφάλεια εκ των προτέρων, πριν από την εκδήλωση της απειλής. Ακόμη, ο Οργανισμός έχει δράση στον τομέα της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης για την προαγωγή της κυβερνοασφάλειας. Π.χ., ο Ευρωπαϊκός Μήνας Κυβερνοασφάλειας είναι η εκστρατεία ευαισθητοποίησης της ΕΕ που διοργανώνεται κάθε χρόνο τον Οκτώβριο, η οποία σκοπεύει στο να ενημερώνει για την κυβερνοασφάλεια και τις βέλτιστες πρακτικές τους πολίτες και τους οργανισμούς της ΕΕ.
Η γνώση και οι δράσεις που συγκεντρώνει και συνεισφέρει ο Οργανισμός συμβάλλουν στο στρατηγικό στόχο της ανάπτυξης εκ μέρους των κρατών- μελών της ΕΕ δυνατοτήτων ευέλικτης και ταχείας απόκρισης στις ψηφιακές προκλήσεις.
Οι τρεις αλλαγές στις δεξιότητες, που ζητά η αγορά εργασίας, εξαιτίας της πανδημίας
Γιούργκεν Ζίμπελ (Cedefop): Μέσω της έρευνάς μας έχουμε αποκτήσει αντίληψη του πώς αλλάζουν εκ των ένδον οι θέσεις εργασίας και πώς, σε κάποιο βαθμό, η πανδημία επιταχύνει τις αλλαγές. Το Cedefop έχει αναπτύξει μαζί με τη Eurostat ένα σύστημα, το Skills OVATE (το ευρωπαϊκό εργαλείο ανάλυσης διαδικτυακών αγγελιών εργασίας), μέσω του οποίου μπορούμε να παρακολουθούμε και να αναλύουμε τις αγγελίες ζήτησης εργαζομένων στο διαδίκτυο και να καταγράφουμε τις αλλαγές σε πραγματικό χρόνο.
Το 2020, σε σύγκριση με το 2019, διαπιστώσαμε τρεις σημαντικές αλλαγές στις δεξιότητες που ζητά η αγορά εργασίας:
Η πρώτη, και πλέον εμφανής, αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, συγκεκριμένα σε σχέση με επιχειρησιακά υπολογιστικά συστήματα και εφαρμογές, ανάπτυξη λογισμικού και διαδικτυακών εφαρμογών, ανάλυση δεδομένων και την κυβερνοασφάλεια, για την οποία, βέβαια, περισσότερα θα σας πει ο Γιούχαν. Πολλές από αυτές τις δεξιότητες ζητούνται όχι μόνον από ειδικούς των ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά και σε άλλα επαγγέλματα.
Η δεύτερη αλλαγή, που καταγράψαμε, σχετίζεται με τον τομέα των πωλήσεων και του μάρκετινγκ, καθώς επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σημαντικές επιπτώσεις από την πανδημία αναζητούν όλο και περισσότερο προσωπικό που θα τις βοηθήσει να αναπτύξουν ή να επεκτείνουν τα ηλεκτρονικά τους καταστήματα και τη στρατηγική ψηφιακών πωλήσεων. Πρόκειται για ένα δείγμα επανασχεδιασμού επιχειρηματικών μοντέλων.
Τέλος, από την ανάλυση των διαδικτυακών αγγελιών προσφοράς εργασίας διαπιστώνουμε και μία άνοδο στη ζήτηση μηχανικών, αρχιτεκτόνων και όσων ασχολούνται με τις κατασκευές. Το γεγονός αυτό αντανακλά την αυξανόμενη σημασία δεξιοτήτων που απαιτούνται προκειμένου η παραγωγή και η παροχή υπηρεσιών να πάψουν να είναι ευάλωτες στον κορονοϊό.
